Społeczny projekt ustawy o Trybunale Konstytucyjnym – geneza oraz projektowane zmiany
Do najistotniejszych zmian zawartych w ustawie – przepisy wprowadzające ustawę o Trybunale Konstytucyjnym należy zaliczyć:
• Stwierdzenie nieważności wyroków wydanych z udziałem tzw. dublerów. Projekt stwierdza, że wyroki TK wydane z udziałem osób nieuprawnionych do orzekania są nieważne i nie wywołują skutków prawnych przewidzianych w art. 190 ust. 1 i 3 Konstytucji RP. Przez osobę nieuprawnioną do orzekania Projekt rozumie osobę powołaną na stanowisko sędziego Trybunału Konstytucyjnego z naruszeniem ustawy z 25.6.2015 r. o Trybunale Konstytucyjnym oraz wyroków Trybunału Konstytucyjnego o sygn. K 34/15 i K 35/15, a także osobę powołaną na jej miejsce. Analogicznie Projekt kwalifikuje postanowienia Trybunału Konstytucyjnego wydane w sprawach dotyczących sporów kompetencyjnych. Projekt wprowadza także obowiązek powtórzenia wszystkich czynności procesowych, w których brały udział osoby nieuprawnione do orzekania.
• Ochrona skutków wyroków wydanych wskutek wniesienia skarg konstytucyjnych i pytań prawnych. Projekt przewiduje, że w odniesieniu do skarg konstytucyjnych i pytań prawnych, nieważność wyroku TK nie pociąga za sobą skutków dla ważności rozstrzygnięć wydanych w sprawach indywidualnych. Wyjątek ten dotyczy sytuacji, gdy po wyroku TK, wydanym z udziałem osoby nieuprawnionej do orzekania, wznowiono postępowanie sądowe lub wydano wyrok albo decyzję administracyjną w sprawie indywidualnej.
• Ponowny wybór Prezesa Trybunału Konstytucyjnego. Projekt przewiduje, że od dnia wejścia w życie ustawy obowiązki Prezesa Trybunału Konstytucyjnego sprawuje sędzia o najdłuższym stażu sędziowskim w Trybunale Konstytucyjnym. W terminie 3 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy Zgromadzenie przedstawia prezydentowi kandydatów na stanowisko Prezesa i Wiceprezesa Trybunału.
• Zaplecze administracyjne i eksperckie Trybunału Konstytucyjnego. Projekt przewiduje likwidację dualizmu w postaci podziału na Kancelarię Trybunału i Biuro służby prawnej Trybunału, przewidując również podstawy do odbudowania w terminie 18 miesięcy od dnia wejścia w życie Projektu zaplecza eksperckiego, asystenckiego i administracyjnego Trybunału Konstytucyjnego.
Należy także podkreślić, że osoby nieuprawnione do orzekania (tzw. dublerzy) nie mogą brać udziału w czynnościach orzeczniczych Trybunału, a Sejm RP powinien wykonać wyroki TK w sprawie K 34/15 i K 35/15 i uznać wybór dublerów za nieważny.
The draft law on the Polish Constitutional Tribunal: Genesis and proposals
The publication is a brief description of the most important elements of the drafts of the law on the Constitutional Tribunal, which were prepared by members of the Team of Legal Experts at the Batory Foundation.
The aim of the project is to create a Tribunal that genuinely exercises independent constitutional control, operating in a transparent manner and safeguarding it against further attempts to ‘hijack’ it for political purposes.
Key words: the Constitutional Tribunal, the principle of a democratic state ruled by law.
* Autor jest doktorem nauk prawnych, radcą prawnym, członkiem Trybunału Stanu, członkiem Zespołu Ekspertów Prawnych Fundacji im. S. Batorego. Niniejszy tekst powstał przy współpracy z Fundacją im. S. Batorego.
1 Ustawa z 25.6.2015 r. o Trybunale Konstytucyjnym (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 293).
2 Dz.U. z 2015 r. poz. 2129.
3 Dz.U. z 2015 r. poz. 2147.