Sprawozdanie z III Radomskich Spotkań Prawników
Jako przedostatnia z prelegentów głos zabrała r.pr. Monika Tam-Pastwa, której wystąpienie zatytułowane „Wybrane aspekty orzekania w sprawach dyscyplinarnych radców prawnych” oparte było na analizie danych statystycznych Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego w Kielcach. Prelegentka wskazała, że najczęściej występującym przewinieniem dokonywanym przez radców prawnych w latach 2019–2021 było naruszenie obowiązku doskonalenia zawodowego.
Konferencję zwieńczył referat wygłoszony przez adw. Radosława Baszuka, który podjął się próby odpowiedzi na pytanie o granice dopuszczalnej ingerencji narzędziami odpowiedzialności dyscyplinarnej w prawo do prywatności i autonomii informacyjnej osoby wykonującej zawód zaufania publicznego – adwokata. Na potrzeby wystąpienia zaprezentował negatywną definicję prawa do prywatności i nawiązując do regulacji konstytucyjnych postawił pytanie, czy normy deontologiczne wynikające z kodeksu etyki nie naruszają wolności obywatelskich adwokatów. W celu rozstrzygnięcia zaprezentowanego dylematu stwierdził, że adresatami klauzuli ograniczającej z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP są wszystkie rodzaje władz publicznych, nie tylko władza ustawodawcza, ale także wykonawcza i sądownicza. Każda bowiem z tych władz w swoim zakresie działania ma uprawnienie do tego, by samodzielnie ustanawiać ograniczenia w korzystaniu z konstytucyjnych praw i wolności, bądź też decydować o prawnej dopuszczalności (legalności) ograniczeń ustanowionych w tym względzie przez inne władze. Podejmując działania, każda z tych władz powinna się kierować wymogami wynikającymi z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. W oparciu o orzeczenia dyscyplinarne wskazał dwa sposoby rozumienia sfery prywatnej. Konkludując swoje wywody stwierdził, że ingerencja dyscyplinarna w przypadku adwokatów powinna być oparta na konstrukcji podwójnego zawinienia. Na tę konstrukcje powinny złożyć się zawinione naruszenie etyki i godności zawodu oraz zawinione doprowadzenie do sytuacji, w której nieetyczne zachowanie zostało uzewnętrznione.
Po zakończeniu tego panelu odbyła się dyskusja. Rozpoczął ją r.pr. Gerard Dźwigała, który nawiązując do wystąpienia adw. R. Baszuka wskazał na coraz częściej pojawiające się praktyczne dylematy związane z aktywnością zarobkową radców prawnych, niepolegającą na świadczeniu pomocy prawnej. Aktywność ta coraz częściej stanowi podstawę do formułowania wobec radców prawnych zarzutów o naruszaniu godności zawodu.
SSN dr Laskowski z aprobatą odniósł się do zaprezentowanej przez adw. R. Baszuka koncepcji „podwójnego zawinienia”, jako obiektywnego środka ograniczającego odpowiedzialność dyscyplinarną. Za trafny uznał również pogląd zaprezentowany przez prof. Giętkowskiego o tym, że przepisy o tzw. wolności akademickiej stanowią superfluum. Odnosząc się do referatu sędziego M. Młoczkowskiego w części dotyczącej wykroczeń w ruchu drogowym, jako przewinień dyscyplinarnych sędziów, zwrócił uwagę na to, że odpowiedzialność dyscyplinarna nie może być traktowana jako wyraz uprzywilejowania sędziów. Ad vocem SSA M. Młoczkowski zauważył, że de lege lata sędzia może dobrowolnie ponieść odpowiedzialność za drobne wykroczenia w ruchu drogowym, takie zachowanie uznał za pożądane.
Głos w dyskusji zabrał również SSO Piotr Gąciarek, który negatywnie oceniając aktualną działalność rzeczników dyscyplinarnych zauważył, że w przeszłości w postępowaniach dyscyplinarnych sędziowie stosowali taktykę ich przedłużania. Zachowania takie uznał za niegodne sędziego. Za wyzwanie uznał stworzenie w przyszłości mechanizmów pozwalających na ocenę zachowań sędziów, które w czasie kryzysu praworządności w Polsce wypełniają znamiona przewinień dyscyplinarnych oraz zapewnienia im prawa do rozpoznania ich spraw dyscyplinarnych przez niezawisłych sędziów i niezależne sądy.
Prof. R. Giętowski, nawiązując do kwestii tzw. wolności akademickiej zauważył, że prawdziwym celem tej regulacji nie jest gwarantowanie wolności słowa, ale umożliwienie wypowiadania poglądów i formułowania ocen, które są wygodne dla rządzących ze względów politycznych.
Adw. R. Baszuk przedstawił swoją wątpliwość, co do możliwości stosowania art. 180 KPK w sprawach dyscyplinarnych, ze względu na to, że sądy dyscyplinarne nie sprawują wymiaru sprawiedliwości.
Konferencję podsumował i zakończył Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego prof. Mariusz Wieczorek, który równocześnie w imieniu organizatorów zaprosił na kolejną edycję Radomskich Spotkań Prawników.
* Autor jest radcą prawnym, dr hab. prof. UTH w Radomiu..
1 Referat przygotowany został we współautorstwie z prof. Arkadiuszem Berezg (UMCS).