Praktyczny wymiar naruszeń konwencyjnych w procesie zmian polskiego wymiaru sprawiedliwości – przegląd spraw czynnych i zakończonych w ETPCz
The practical dimension of infringements of convention in the process of changes in the Polish system of justice
– a review of pending and finished cases in the ECHR
The changes carried out in Poland primarily with respect to the system of justice – beginning with the Constitutional Tribunal crisis, to the appointment of the new National Council of the Judiciary, to the reforms of common courts and the Supreme Court – for the past few years have been invariably arousing great concerns of international institutions. Also the phenomenon of initiating successive disciplinary proceedings against judges does not go unnoticed. In effect, in the reality of the Polish legal system the rule of law, democracy and human rights have become the main subject of proceedings before international and EU bodies.
Key words: European Court of Human Rights, Court of Justice of the European Union, disciplinary proceedings against judges, new National Council of the Judiciary
* Autorka jest Sędzią Sądu Rejonowego w Słupsku.
1 Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.; dalej jako: Konwencja lub EKPCz.
2 Zob. wyroki ETPCz: z 13.6.1979 r. w sprawie Marckx przeciwko Belgii, skarga nr 6833/74; z 30.3.2004 r. w sprawie Lyons i in. przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, skarga nr 15227/03; z 3.3.2000 r. w sprawie Krčmář i in. przeciwko Republice Czeskiej, skarga nr 69190/01.
3 Zob. wyrok ETPCz z 29.7.2008 r. w sprawie Choumakov przeciwko Polsce, skarga nr 33868/05.
4 Por. https://eur-lex.europa.eu/LexUriServ /LexUriServ.do?uri=OJ:C:2012:049:0008:0009:PL:PDF.
5 W ten sposób TK np. w orzeczeniach: z 18.10.2004 r. (P 8/04), Dz.U. z 2004 r. Nr 232, poz. 2338; z 19.7.2011 r. (K 11/10), Dz.U. z 2011 r. Nr 160, poz. 963; z 15.4.2009 r. (SK 28/08), Dz.U. z 2009 r. Nr 67, poz. 571; z 8.11.2007 r. (K 39/07), Dz.U. z 2007 r. Nr 230, poz. 1698; z 17.12.2003 r. (SK 15/02), Dz.U. z 2003 r. Nr 220, poz. 2191; z 19.2.2008 r. (P 48/06), Dz.U. z 2008 r. Nr 38, poz. 222.
6 Informacja uzyskana przez autorkę w dziale rejestracji skarg ETPCz w dniu 17.9.2021 r.; liczba ta wskazuje jedynie sprawy ze skarg indywidualnych, którym nadano już numery referencyjne – zarówno te, które rozpoznano już, których rozpoznanie jest w toku, jak i te, których nie zakomunikowano jeszcze rządowi polskiemu; warto przy tym wiedzieć, że co najmniej kilkanaście dalszych spraw oczekuje na przejście procedury weryfikacji formalnej i zarejestrowanie.
7 Dz.U. z 2018 r. poz. 3; dalej jako: ustawa o zmianie ustawy o KRS.
8 Pomimo sprzeciwu polskiego rządu, sprawa Grzęda przeciwko Polsce rozpoznawana została w składzie Wielkiej Izby Trybunału; decyzja o przekazaniu sprawy sędziego Grzędy do rozpoznania przez Wielką Izbę Trybunału wskazuje na wagę rozpoznawanej sprawy i jej znaczenie dla polskiego oraz międzynarodowego systemu prawnego.
9 T. jedn.: Dz.U. z 2021 r. poz. 1904.
10 Zob. więcej A. Bodnar, Wykonywanie orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Polsce. Wymiar instytucjonalny, Warszawa 2018, s. 566.
11 TK potwierdził wprawdzie w końcu marca 2014 r., że ustawowa podstawa prawna do wydania przez ministra rozporządzenia, jest zgodna z Konstytucją RP.
12 T. jedn.: Dz.U. z 2020 r. poz. 2072.
13 Treść orzeczenia w jęz. polskim zob. https://hudoc.echr.coe.int/eng# {%22fulltext%22:[%22Poland%22],%22documentcollectionid2%22:[%22GRANDCHAMBER%22,%22CHAMBER%22,%22COMMUNICATEDCASES%22],%22itemid%22:[%22001-211749%22]}.
14 Treść orzeczenia w jęz. francuskim zob. https://hudoc.echr.coe.int.