Projekt – Nowoczesne Sądownictwo
Aspekt infrastrukturalno-finansowy
Do funkcjonowania sądów niezbędna jest odpowiednia baza materialna, w szczególności budynki wyposażone w niezbędną infrastrukturę techniczną, zwłaszcza informatyczną. Zdecydowanie większe znaczenie ma jednak kadra osób zatrudnionych w sądach, które nie pełnią wprawdzie funkcji orzeczniczej, ale bez nich nie sposób zapewnić działania systemu. Od jakości pracy kadry pozaorzeczniczej zależy nie mniej niż od pracy samych sędziów. Nie bez znaczenia są ponadto proporcje między pracownikami głębokiego zaplecza administracyjnego (księgowość, kadry) i bezpośredniej obsługi sędziów (asystenci, sekretarze). Właściwe rozłożenie obowiązków w układzie: pracownik sekretariatu – asystent sędziego – sędzia, pozwoli odciążyć orzeczników od pracy stricte biurowej, aby mogli skupić się na zasadniczo powierzonej im funkcji.
Zarządzanie sądownictwem w hierarchicznej strukturze o kształcie piramidy, z ministrem jako liderem systemu na czele i podległymi mu prezesami sądów oraz dyrektorami pełniącymi rolę liderów niższych szczebli prowadzi do ciągłego biurokratyzowania systemu, co ogranicza jego sprawność. W toku rewizji rozwiązań organizacyjnych służących ministerialnie określanym celom należy zwłaszcza zdefiniować na nowo rolę i pozycję prawną dyrektora sądu.
Nakłady finansowe na polski wymiar sprawiedliwości oceniane są jako niemałe w porównaniu do innych krajów i zasadniczo finansowane ze Skarbu Państwa. Można jednak odwołać się do różnych wzorców europejskich. Przykładowo sądy szwedzkie są finansowane z opłat stron tylko na poziomie 1%, podczas gdy w sądach austriackich, dzięki systemowi kosztów sądowych, dochody z nich przewyższają wydatki budżetu sądów.
Podsumowanie
Odejście od utrwalonych siłą tradycji i przyzwyczajeń form zarządzania sądownictwem może okazać się procesem żmudnym, czaso- i pracochłonnym, do tego skomplikowanym oraz pełnym innych, trudnych nawet do przewidzenia z góry problemów i napięć. Warto jednak podjąć taki trud, aby stworzyć warunki rozwoju polskiego sądownictwa na miarę potrzeb i wyzwań współczesności. Skala i głębokość potrzebnych zmian mogą wymagać rozłożenia na etapy wdrażania projektu w życie. Niezbędna jest jednak kompletna i spójna wizja efektu końcowego, aby mieć pewność, że każdy kolejny krok na drodze zmiany przybliża nas do celu, a nie wrzuca ponownie w koleiny tego co już było, a przestało się sprawdzać.
Project – Modern Judiciary
Citing the weaknesses of previous attempts to reform the system of common courts, the article attempts to justify the need for a deep going reconstruction of the current system. It points out various aspects of the reform process, such as: legal and political, psychological and sociological, organizational as well as infrastructural and financial, which make it necessary to assume an interdisciplinary approach. It emphasizes the need to mobilize the potential of social skills of judges in the service of effective management by opening them up to self-government mechanisms. In the new model, judicial self-government should have competences adequate to the tasks, in particular a central body representing the judiciary as a whole vis-à-vis other authorities and the society.
Key words: common courts, reform of the judiciary, organisation of the judiciary, judicial self-government
* Autor jest Sędzią Sądu Rejonowego w Wysokiem Mazowieckiem.