Komentarz

Uchwała SN, jak i reakcja innych podmiotów, wywołała żywą dyskusję wśród sędziów oraz mediów o zakresie związania uchwałą i jej skutkach. Wydaje się jednak, że trzeba spojrzeć na nią szerzej. Jest to bowiem wyraźny sygnał ze strony najwyższego organu władzy sądowniczej, że zagrożona jest konstytucyjna zasada trójpodziału władzy, niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Likwidacja sądów i przenoszenie sędziów na inne miejsce bez ich zgody na tak dużą skalę pokazało, w jak dużym stopniu władza wykonawcza ma wpływ na funkcjonowanie władzy sądowniczej i właśnie to powinno być osią dyskusji. Sąd Najwyższy uznał, mocą swojego autorytetu, w powiększonym składzie, że ta zasada została naruszona i szczegółowo uzasadnił swoje stanowisko¹⁶. Zupełnym nieporozumieniem, wynikającym albo ze złej woli, albo braku wiedzy, albo z jednego i drugiego, jest stanowisko wyrażone przez urzędników MS o demolowaniu wymiaru sprawiedliwości i przestrzegające przed skutkami orzeczenia SN. Warto przypomnieć w tym miejscu urzędnikom i opinii publicznej słowa Johna Locke’a: „gdzie kończy się prawo, zaczyna się tyrania”¹⁷. Trzeba wyraźnie powiedzieć, że za demolowanie wymiaru sprawiedliwości i za skutki w postaci nieważnych postępowań odpowiada Ministerstwo Sprawiedliwości, które po raz kolejny wykazało się swą niekompetencją. Jeżeli nawet dla kogoś wątpliwe było, kto ma podpisać takie decyzje, to z uwagi na rangę tej czynności powinien to zrobić minister. Jeżeli okazało się następnie, że w ministerstwie podjęto błędne decyzje, to do przedstawicieli ministerstwa należy, aby dać przykład obywatelom, że wyroki sądów się szanuje i uznaje, a nie podważać – jak „pieniacz sądowy” – autorytet sądu, zwłaszcza cieszącego się powszechnym autorytetem Sądu Najwyższego. Sprawa więc nie dotyczy „jakiegoś tam podpisu”, ale umiejętności zajęcia stanowiska przez sądy w tak ważkiej sprawie ustrojowej. To na sędziach spoczywa ciężar odważnej obrony swojej niezależności. Można tylko powtórzyć, w ślad za Lordem Igorem Judge, Lordem Zwierzchnikiem i Prezesem Sądów Anglii i Walii, że: „rządów prawa nie mogą gwarantować sędziowie tchórzliwi lub małoduszni, pozbawieni hartu ducha, ani też sędziowie, którzy nie są w stanie przewidzieć niezamierzonych konsekwencji nawet tylko częściowego osłabienia ich niezależności, bez której państwo prawa nie przetrwa”¹⁸.

Jeżeli minister nie przywiązuje wagi do swojego podpisu i składanego w związku z tym oświadczenia i uznaje za zbędne składanie podpisu pod tak „błahymi” sprawami jak przenoszenie sędziów, powinien się zastanowić, czy powinien piastować jedno z najwyższych stanowisk w państwie. Jeżeli zaś jest to pogląd powszechnie podzielany w MS, to może czas zrzucić z siebie ten ciężar i choćby w tym zakresie kompetencje przekazać I Prezesowi Sądu Najwyższego.