Sądy w Polsce i innych krajach a epidemia COVID-19

Funkcjonowanie sądów w wybranych krajach w czasie epidemii

1. USA

W USA specjalny zespół sędziów z różnych stanów opracował przewodnik, jak przygotować amerykańskie sądy do pandemii.

Obejmuje on m.in. zestawienie procedur awaryjnych oraz przewodnik operacyjny dla sędziów i administratorów sądów stanowych (osób zarządzających sądami).

A. Konsekwencje dla sądów

Część II tego przewodnika odnosi się do kwestii prawnych, które mogą pojawić się podczas pandemii.

Część III przewodnika zawiera wskazówki dla administratorów i sędziów dotyczące kroków, które należy podjąć, aby zapewnić, by sądy pozostały otwarte i dostępne, a także aby rozwiązać kwestie prawne zaistniałe w sądzie. Część ta obejmuje także przegląd konkretnych konsekwencji dla ­administratorów sądów podczas pandemii oraz oferuje strategie i źródła, które pomogą im przygotować się na pojawiające się wyzwania.

Wyzwania stojące przed sądami podczas pandemii mogą obejmować następujące kwestie:

•    Jak chronić zdrowie i bezpieczeństwo stron, sędziów, pracowników sądów, prawników, ławników i wszystkich innych osób przebywających w obiektach sądowych, mimo tego, że mają lub mogą mieć ze sobą osobisty kontakt?

•    W jaki sposób wykonywać funkcje sądu o kluczowym znaczeniu, gdy pracownicy sądu, sędziowie, przysięgli, pełnomocnicy i urzędnicy ds. bezpieczeństwa są niedostępni z powodu choroby lub śmierci?

•    Jak zareagować na sytuację, gdy zaczną wpływać masowe skargi i wnioski od osób ubiegających się o natychmiastowe wydanie przez sąd decyzji o zwolnieniu z ograniczeń nałożonych przez organy ochrony zdrowia?

B. Uprawnienia naczelnego sędziego stanowego (osoby zarządzającej sądami na obszarze całego stanu) lub stanowego Sądu Najwyższego

Wiele stanów wyraźnie przyznaje swojemu naczelnemu sędziemu stanowemu lub Sądowi Najwyższemu pewne szerokie i dyskrecjonalne uprawnienia w nagłych wypadkach, aby ułatwić wymierzanie sprawiedliwości. Oczekuje się, że podczas pandemii główny sędzia stanowy lub Sąd Najwyższy wydadzą przepisy awaryjne, w następujących kwestiach:

•    obliczanie terminów procesowych;

•    formy pism procesowych i wniosków;

•    doręczanie i składanie dokumentów sądowych;

•    odraczanie rozpraw;

•    rejestracja wpływających spraw;

•    prawo do konfrontacji;

•    jawność rozpraw i posiedzeń sądowych;

•    prowadzenie akt sądowych;

•    korzystanie ze sprzętu komunikacyjnego;

•    składanie przyrzeczenia (notariusz lub inna osoba upoważniona do składania przyrzeczenia musi być obecna przy świadku);

•    procedury przyspieszonego rozpoznawania środków odwoławczych;

•    składanie i przekazywanie akt do sądów wyższego rzędu;

•    wydawanie orzeczeń i ich uzasadnień.

Sądy powinny dokonać przeglądu swoich przepisów w powyższych obszarach w kontekście gotowości na wypadek pandemii.

C. Osoby stanowiące potencjalne zagrożenie dla zdrowia publicznego

Sąd może nie chcieć zezwalać na obecność osób zarażonych lub potencjalnie zarażonych z powodu zagrożenia dla zdrowia, jakie stanowią takie osoby. Uczestnicy procesu mogą być fizycznie niezdolni do stawienia się na rozprawę osobiście z powodu choroby. W przypadku, gdy osoba fizyczna nie jest w stanie lub nie może osobiście uczestniczyć w postępowaniu, sąd powinien rozważyć alternatywne formy uczestnictwa, takie jak wystąpienia telefoniczne lub wideokonferencje. Wytyczne powinny obejmować wszelkie organy, które podejmują decyzje, kiedy przesłuchania mogą odbywać się telefonicznie lub za pośrednictwem wideokonferencji. Konieczne mogą być dodatkowe przepisy lub regulacje sądowe, aby rozszerzyć zakres uznania urzędników sądowych w zakresie wykorzystywania komunikacji wideo i audio.