Sprawozdanie z 55. Dorocznego Zgromadzenia Światowej Unii Sędziów (IAJ-UIM) oraz Europejskiego Stowarzyszenia Sędziów (EAJ-AEM) w Aleksandrii (USA)

W dniach 11–15.11.2012 r. w Aleksandrii k. Waszyngtonu odbyło się 55. doroczne Zgromadzenie Światowej Unii Sędziów. Jak zawsze, towarzyszyły mu zebrania 4 grup regionalnych. Obecni byli przedstawiciele ponad 50 organizacji sędziowskich.

Wprowadzenie

Stowarzyszenie Sędziów Polskich „Iustitia” podczas obrad International Association of Judges – Union Internationale des Magistrats (IAJ-UIM) oraz jej regionalnej grupy europejskiej (Euro­pean Association of Judges–Association Européenne des Magistrats – EAJ-AEM) reprezentowane było przez wiceprezesa Łukasza Piebiaka. Przedmiotem obrad wszystkich 4 Komisji Roboczych były zagadnienia związane z ochroną własności intelektualnej. Na kilka miesięcy przed terminem Zgromadzenia każde narodowe stowarzyszenie sędziowskie będące członkiem IAJ-UIM obowiązane było wypełnić szczegółowe kwestionariusze przygotowane przez Prezydia Komisji, aby umożliwić przygotowanie przed posiedzeniami Komisji analizy prawno-porównawczej wszystkich systemów prawnych państw, z których zostały przekazane dane i przedstawienie wstępnych wniosków1. Uczestniczyłem w obradach I Komisji ds. statusu sądownictwa i administracji sądowej, gdzie przeanalizowana została bardzo aktualna problematyka specjalizacji sędziów i tworzenia wyspecjalizowanych sądów: argumenty za i przeciw oraz kierunki ewentualnych zmian w poszczególnych państwach. II Komisja ds. prawa cywilnego zajęła się sprawami spornymi na tle własności intelektualnej. Obrady III Komisji ds. prawa karnego dotyczyły naruszeń praw autorskich oraz innych praw z zakresu własności intelektualnej, ze szczególnym uwzględnieniem naruszeń z wykorzystaniem Internetu. IV Komisja ds. prawa publicznego i socjalnego zajęła się problematyką własności intelektualnej i prawa konkurencji w relacjach pracowniczych. Wnioski z obrad komisji zostały przez ich przewodniczących przedstawione Zgromadzeniu Ogólnemu IAJ-UIM i przez nie przyjęte2.

Zmiany Statutu IAJ-UIM

Wskazane Zgromadzenie było, w mojej ocenie, najbardziej owocnym z trzech, w których dotąd reprezentowałem „Iustitię”. Przede wszystkim przegłosowano zmiany Statutu ­IAJ-UIM, co zakończyło gorącą, trwającą lata wewnątrzorganizacyjną dyskusję, koncentrującą się na dwóch zasadniczych aspektach:

czy przyjmując nowe stowarzyszenie sędziowskie do IAJ-UIM należy badać, czy państwo, w którym ono działa, spełnia demokratyczne standardy, czy też wystarczy, że samo stowarzyszenie działa w sposób demokratyczny oraz

czy należy zachować dotychczasowy podział członków na nadzwyczajnych i zwyczajnych, czy też znieść go3.

Ostatecznie zwyciężyła druga opcja (którą zresztą „Iustitia” czynnie w poprzednich latach wspierała), albowiem przyjęto poprawki zaproponowane przez specjalną komisję ds. zmiany Statutu pod przewodnictwem Christophe’a Regnarda (Francja) – wiceprezesa IAJ-UIM. Po tych zmianach, w razie zgłoszenia zamiaru przystąpienia do IAJ-UIM zainteresowanej organizacji sędziowskiej, szczegółowemu badaniu podlegać będzie jej Statut, praktyka jego stosowania i bieżąca działalność organizacji, a nie to czy kraj, w którym przyszło jej funkcjonować, jest demokratyczny, czy nie. Zmiana ta będzie miała ogromne znaczenie dla stowarzyszeń sędziowskich, zwłaszcza z tych części świata, gdzie często występują ustroje niedemokratyczne – tym stowarzyszeniom szczególnie potrzebne jest międzynarodowe wsparcie, skoro wciąż zdarzają się w niektórych krajach przypadki zabójstw czy osadzeń sędziów w aresztach w związku z pełnioną przez nich służbą. Konsekwentnie uznano, że utrzymywanie dotychczasowych dwóch rodzajów członkostwa nie ma racji bytu. Ponieważ jednak nie jest wykluczone, że ­organizacja sędziowska utraci swój demokratyczny charakter, a Statut dotychczas przewidywał wykluczenie tylko za zaległości składkowe, wprowadzono obowiązek regularnego (co 5 lat) oceniania każdej organizacji pod kątem zachowania standardów demokratycznych i ustalenia, czy nie zachodzą podstawy do wykluczenia jej z grona członków IAJ-UIM, jak również stworzono odpowiednią, szczegółową procedurę w przedmiocie ewentualnego wykluczenia. Dzięki zmianie Statutu pełne członkostwo uzyskali od razu nadzwyczajni członkowie, tj. Nikaragua, Turcja, Serbia, Mozambik, Gwatemala, Gwinea, Albania i Azerbejdżan, a także ci, którzy starali się o zwyczajne członkostwo, czyli Bułgaria, Kongo i Mongolia; ponadto przyjęto w poczet członków organizacje sędziowskie z Kolumbii, Dominikany i Peru. Aktualnie jedynym stowarzyszeniem sędziowskim, wobec którego rozpoczęła się procedura weryfikacyjna, jest Stowarzyszenie Sędziów Federacji Rosyjskiej.