Sztuczna inteligencja w służbie polskiego sądu – propozycje rozwiązań
Wyżej, w ramach celów krótkoterminowych, wskazana została już propozycja programu do tworzenia wyroków łącznych. Wraz z rozwojem możliwe byłoby jego rozbudowanie o algorytmy sztucznej inteligencji, by samodzielnie decydował o wymiarze kary łącznej (samodzielna decyzja, czy stosować zasadę absorpcji, asperacji, czy kumulacji) oraz wydawał wyroki łączne. Bez udziału sędziego i bez wniosku skazanego (jednak apelację od wyroku łącznego, w celu zachowania odpowiednich standardów wymiaru sprawiedliwości, rozstrzygałby już człowiek).
Nie ulega wątpliwości, że zaproponowane technologie będą kosztowne. Wdrażany obecnie projekt Rozwój Systemu Digitalizacji Akt Postępowań Przygotowawczych w Sprawach Karnych wart jest ok. 154 mln zł, z czego ok. 130 mln zł finansowane jest przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego48. Projekt digitalizacji akt sądowych będzie z pewnością droższy. Wydaje się jednak, że oczekiwane zyski znacznie przewyższą koszty. Jak już wcześniej wspomniano, doręczenia pocztowe sądów i prokuratur kosztują budżet państwa ok. 300 mln zł rocznie. Sprawnie działające sądownictwo powinno przynosić obywatelom także zysk w postaci szybszego odzyskiwania długów, spadku stopnia przestępczości oraz odbudowy społecznego zaufania do sędziów.
Powyższe propozycje przedstawiono celem wykazania, że dla poprawy działania sądów nie są potrzebne reformy ustrojowe ani proceduralne, a szereg drobnych udogodnień technologicznych, które po łącznym wdrożeniu zaowocują ogromną oszczędnością czasu pracowników sądownictwa. Jako sędziowie powinniśmy stale upominać się o wdrożenie sztucznej inteligencji nie tylko dla naszego komfortu, ale przede wszystkim dla dobra obywateli.
Artificial intelligence at the service of Polish courts – proposed solutions
The Polish government adopted the “Artificial Intelligence Development Policy for Poland From 2020 Onwards”. Regretfully, it does not provide any concrete solutions for the judiciary. The article contains proposals for the implementation of artificial intelligence in Polish courts basing on the existing technologies. Short-term goals include an automatic speech recognition system, which will produce a written record of the e- hearing, a program for passive cumulative judgments, and a chatbot. The medium-term goal is to digitize court files, while the long-term goal includes programs replacing assistant judges and court referendaries. Proposals are presented to show that it is not structural and procedural reforms that are needed to improve the functioning of the courts, but a number of small technological enhancements.
Key words: artificial intelligence, civil procedure, e-hearing, digitization of files, chatbot
* Autor jest asesorem sądowym w Sądzie Rejonowym w Tarnowskich Górach, doktorantem na WPIA Uniwersytetu Śląskiego.
1 Zob. https://monitorpolski.gov.pl/M2021000002301.pdf.
2 Ibidem, s. 10.
3 Informacja publiczna otrzymana z Ministerstwa Sprawiedliwości: DIRS-VI.082.51.2020.
4 Informacja o wynikach kontroli „Realizacja projektów informatycznych mających na celu usprawnienie wymiaru sprawiedliwości”, zob. https://nik.gov.pl/plik/id,23378.pdf.
5 Zob. https://funduszeeuropejskie.gov.pl/strony/o-funduszach/projekty/przyklady-najciekawszych-projektow/wdrozenie-protokolu-elektronicznego-w-sadach-powszechnych/.
6 Zob. https://arch.ms.gov.pl/Data/Files/matusiak/20180927_prezentacja_arm_final.pdf.
7 Zob. https://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/0/B2E9AA1082EE4696C12585700042D075/%24File/382.pdf, s. 116.
8 Po wdrożeniu chatbota w opisanej wyżej formie można by rozważyć jego ulepszenie o funkcje wiążących pouczeń procesowych oraz informowanie o stanie sprawy, o ile zawierałby także funkcję uwierzytelniania osoby pytającej.
9 Zob. https://poznan-grunwald.sr.gov.pl/wirtualne-biuro-obslugi-interesanta,m,m3,193,317.
10 Zob. https://siedlce.sr.gov.pl/ssr/biuro-obslugi-interesan/wirtualny-agent-biura-o/9663,Wirtualny-Agent-Biura-Obslugi-Interesanta.html.
11 Zob. https://wirtualny-urzednik.pl/wdrozenia/urzad-miejski-w-gdyni/#wyglad.
12 M. Dymitruk, Sztuczna inteligencja w wymiarze sprawiedliwości? [w:] L. Lai, M. Świerczyński (red.), Prawo sztucznej inteligencji, Warszawa 2020, s. 276–277.