Nagrywanie rozpraw – niebezpieczeństwo czy szansa?

34 W sprawie gospodarczej przed sądem okręgowym o wielomilionowej wartości przedmiotu sporu raczej standardem jest zeznawanie liczone w godzinach, a nie minutach, co dziwić nie powinno.

35 Jeżeli dziś sporządzenie po rozprawie notatek, co wynika z kilkugodzinnych zeznań, w oparciu o pisemny protokół, zajmie kilkanaście, kilkadziesiąt minut, to ta sama czynność w oparciu o nagranie zajmie kilka godzin.

36 Same ustalenia faktyczne nie muszą być kwestionowane, mogą być natomiast podważane wyciągnięte z nich wnioski. Może to jednak skutkować koniecznością zapoznania się przez sąd odwoławczy z nagraniami rozpraw.

37 E. Zubelewicz, op. cit., s. 195.

38 Zob. T. Pietryga, Wyrok: kopiuj, wklej, Rzeczp. z 22.5.2010 r.

39 Już przed nagrywaniem należy sobie uświadomić, że przejeżdżający tramwaj może zagłuszyć zeznanie. Na takie banalne kwestie trzeba będzie również zacząć zwracać uwagę.

40 Na co zwracają uwagę J. Gołaczyński, D. Sielicki, op. cit. Zresztą dziś sędziowie powszechnie liczą się z tym, że są nagrywani podczas rozpraw. Z tego wynika np. oczekiwanie zabrania przez strony i pełnomocników swoich wszystkich rzeczy z sali rozpraw podczas przerw, bowiem niewątpliwie łatwo ukryć tam dyktafon i nagrać np. naradę sędziów.

41 Zapewne należałoby zaproponować Ministrowi Sprawiedliwości przeszkolenie wzakresie stosowania socjotechnik. Wiele projektów, zawierających nawet rozsądne rozwiązania, jest bowiem wdrażanych przy okazaniu lekceważenia opinii i obaw sędziów. Nie ma co się więc dziwić, że budzą opory. Koronnym przykładem jest przy tym projekt „dużej” zmiany USP przewidujący m.in. wprowadzenie ocen okresowych sędziów, ale przewidujący również pozytywnie przyjmowane rozwiązania. Forsuje się go jednak z pozycji siły, co powoduje zupełnie zbędne napięcia.

42 Zob. http://ec.europa.eu/information_society/activities/policy_link/documents/factsheets/jus_ecourt.pdf

43 Druk sejmowy nr 2870 Sejmu VI Kadencji RP, dostępny na: www.sejm.gov.pl

44 Co ma jednak pewne znaczenie. Wskazać muszę, że w postępowaniu karnym najczęściej jednak sędzia dysponuje zeznaniami złożonymi w postępowaniu przygotowawczym. Nakierowany jest więc raczej na wyjaśnienie sprzeczności między złożonymi w sądzie i w postępowaniu przygotowawczym (jeżeli się pojawią). W postępowaniu cywilnym takich wcześniejszych zeznań nie ma.

45 Dane uzyskane z pierwszej ręki bowiem pochodzą od dokonujących przekładu nagrań wszystkich tych spraw (rozpoznawanych przez różne sady) na formę pisemną oraz obsługi projektu pracowników Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej.

46 Aczkolwiek takie opinie są w gronie uczestników rzadkie.

47 Który oficjalnie oczywiście nie będzie pilotażem.

48 Niniejszy artykuł był pisany pod koniec maja, a ZmKPCU weszła w życie 1.7.2010 r.

49 Niewątpliwie będziemy mieli do czynienia z nową konstrukcją kulturową, która będzie nową metodą budowania obrazu świata. Zob. E. Zubelewicz, op. cit., s. 183–184 i wskazany tam dorobek etnometodologii.

50 Nie wątpię np., że racjonalnie działający sędzia będzie maksymalnie skracał wypowiedzi i czas rozprawy, aby doprowadzić do skrócenia transkrypcji o nieistotne elementy. Dla wygody swojej przy korzystaniu z niej, jak też i dla przyspieszenia jej sporządzenia.

51 A przynajmniej niektórych – czas pracy sędziego niewątpliwie jest droższy niż czas pracy sekretarza sądowego.

52 Zapewne sporządzać należy transkrypcję rozpraw prowadzonych przez sędziego w zaawansowanej ciąży jeżeli istnieje duże prawdopodobieństwo, że sprawy nie zdąży skończyć.

53 Szczególnie ciekawy jeżeli prezes sądu odmówi sporządzenia transkrypcji, a następnie zażąda tego od niego sąd II instancji dla zabezpieczenia prawidłowości swego orzekania. Równie ciekawa kwestia powstanie, jeżeli sąd I instancji transkrypcję uzna za zbędną, ale potrzebować będzie jej sąd odwoławczy.

54 W Australii w systemie wdrożonym dla sądów rodzinnych zapotrzebowanie transkrypcji ma miejsce w 18% spraw – zob. http://www.forthere­-
cord.com/downloads/family%20court%20of%20australia.pdf. W Polsce zapotrzebowanie nie będzie mniejsze.

55 Banalne głośniki lub słuchawki do komputerów sędziów w końcu też są kosztem. Mnożąc to przez ilość sędziów i komputerów kosztem już znacznym. Znaczącym kosztem będzie natomiast wyposażenie do odsłuchiwania nagrań przez strony, co będzie wymagało już urządzeń do odtworzenia nagrań.

56 Bo zapewne w ogóle tej – dość istotnej w końcu kwestii – żadnej analizie nie poddano.

57 A zapewne wywoła. Dokonywanie transkrypcji może oznaczać renesans zapomnianej już w sądzie hali maszyn. Tym razem jednak już profesjonalnie wyposażonej, w tym również w ułatwiające (czy wręcz umożliwiające nagrywanie) urządzenia, jak np. zupełnie podstawowy foot pedal (pedał nożny), czyli podłączane do komputera urządzenie, zatrzymujące nagranie, które uwalniało ręce od myszki i wręcz warunkowało sprawne nagrywanie. Taki i inne urządzenia są do sprawnego dokonywania transkrypcji niezbędne.

58 Zob. na: http://www.fortherecord.com/downloads/Alberta%20Justice%-20Court.pdf

59 Druk sejmowy nr 2870, dalej jako: ProjZObrDźR.

60 I to raczej zdublowanych, bo trudno sobie wyobrazić, co będzie się działo w razie awarii serwera i niemożności dostępu do danych.

61 Raczej rzadkie są sytuacje, w których działanie systemów repertoryjno-dokumentacyjnych zgodnych z § 82–82j zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z 12.10.2003 r. w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz innych działów administracji sądowej (Dz.Urz. MS Nr 5, poz. 22 ze zm.; dalej jako: OrgSekrSądZ) dublowane jest rezerwowymi serwerami. Awaria serwera wprowadza więc paraliż w pracy tych systemów.

62 Albo raczej konieczność zaopatrzenia sądów w macierze dyskowe. Ilość składowanych danych będzie bowiem rosła raczej w postępie geometrycznym niż arytmetycznym.

63 Czyli przez portal dostępowy sądu. Pierwszy taki portal rozpoczęto opracować w 2006 r. z inicjatywy sądu. Dziś już co najmniej dwóch z trzech głównych wytwórców oprogramowania ma takie portale w swojej ofercie.

64 Sporządzana zgodnie z art. 158 § 4 KPC dla zabezpieczenia prawidłowego orzekania, co raczej nie obejmuje zabezpieczenia potrzeb stron, chyba żeby przyjąć bardzo elastyczną wykładnię użytego pojęcia.

65 Projekt noweli KPC – elektroniczny protokół z jawnego posiedzenia sądu, dostępne na: http://prawo.vagla.pl/node/8650.

66 O zwiększających się kosztach systemu prawa zob. L. Lessig, Wolna kultura, Warszawa 2005, s. 335–336.

67 Zresztą w trakcie dyskusji podczas prac parlamentarnych też pojawiały się takie akcenty.

68 Zob. L. Lessig, Code 2.0., New York 2006, s. 123, dostępna na http://codev2.cc.

69 A. Wiebe, Przyszłość prawa informacyjnego, ZNUJ Pr. i Wyn. Nr 2(102)/2008, s. 7–8.

70 I dlatego szkoda, że nie przewidziano jednak możliwości ujęcia w protokole skróconym również niektórych co istotniejszych fragmentów zeznań. Pozwoliłby to na zapis w formie pisemnej najbardziej istotnych oświadczeń. Wiązać zresztą mogłoby się to z dokonywanymi adnotacjami.