Podważanie praworządności: wpływ organizacji społeczeństwa obywatelskiego na niezawisłość sądów

(inne teksty tego autora)

* Orhan Karabacak, były sędzia, posiadający tytuły BSc, LL.B, LL.M, MSSc i Ph.D.

¹ Zob. https://yargidabirlik.org.tr/ (26.11.2024 r.).

² Zob. https://www.cjp.gov.tr/about-us (26.11.2024 r.).

³ Zob. https://t24.com.tr/haber/hsyk-secimlerinde-adalet-bakanliginin-listesi-kazandi,105946 (7.9.2024 r.).

⁴ Zob. https://t24.com.tr/haber/hsyk-secimlerinde-adalet-bakanliginin-listesi-kazandi,105946 (7.9.2024 r.).

⁵ Zob. https://www.bbc.com/turkce/haberler/2014/10/141018_yeni_turkiye_yeni_yargi (23.11.2024 r.).

⁶ Zob. https://www.icj.org/wp-content/uploads/2016/07/Turkey-Judiciary-in-Peril-Publications-Reports-FactFindings-Mission-Reports-2016-ENG.pdf (22.11.2024 r.).

⁷ Zob. https://www.hurriyetdailynews.com/pm-davutoglu-meets-judicial-officers-discusses-parallel-structure-71259 (7.9.2024 r.).

⁸ Zob. https://neighbourhood-enlargement.ec.europa.eu/system/files/2020-10/turkey_report_2020.pdf (7.9.2024 r.).

⁹ Zob. http://www.hurriyetdailynews.com/pm-davutoglu-meets-judicial-officers-discusses-parallelstructure.aspx?pageID=238&nID=71259&NewsCatID=338 September/03/2014 (22.11.2024 r.); http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2014/09/turkey-judiciary-battle-gulen-akp.html##ixzz3CWf8cTyz Semih İDİZ; http://www.hurriyetdailynews.com/erdogans-new-turkey-strives-to-curb-judiciary- .aspx?pageID=449&nID=71250&NewsCatID=416 September/04/2014 (22.11.2024 r.).

¹⁰ Jeśli chodzi o zarzuty dotyczące niewłaściwego wpływu na proces wyborczy, zob. Komisja Europejska, raport Turcja 2015, s. 56; E. Özbudun, Turkey’s Judiciary and the Drift Toward Competitive Authoritarianism, The International Spectator, Issue 50/2, DOI: 10.1080/03932729.2015.1020651, s. 42–55.

¹¹ Zob. https://www.todayszaman.com/national_claim-government-lobbying-to-influence-judiciaryelections_357282.html; https://www.haberturk.com/gundem/haber/986597-paralel-yapi-da-degerlendirildi & Suat Toktaş ile Liderler Özel Söyleşisi (Ahmet Davutoğlu) | 6 Eylül 2022, Halk TV (https://www.youtube.com/watch?v=hPDZjPtUJdo) (22.11.2024 r.).

¹² Zob. https://www.odatv4.com/guncel/bekir-bozdag-odatvye-konustu-benimle-calisan-insanlardan-bir-tanesi-bileboyle-soylerse-170170 (20.11.2024 r.).

¹³ Oświadczenie złożone w dniu 28.11.2016 r. w aktach śledztwa o numerze 2016/104109 przez Prokuraturę Generalną Republiki Ankary.

¹⁴ Zob. https://www.sozcu.com.tr/adalet-bakanligi-eski-mustesari-birol-erdeme-fetoden-dava-acildi-wp5344176; Decyzja o numerach 2019/11 E, 2021/5 K. wydana przez 9. Izbę Karną Sądu Kasacyjnego w sprawie ówczesnego podsekretarza Ministerstwa Sprawiedliwości Birola Erdema w charakterze sądu I instancji (16.11.2024 r.).

¹⁵ Zob. https://www.karar.com/yazarlar/elif-cakir/yargi-camiasinin-vicdanini-rahatsiz-eden-gozalti-4235 (20.12.2023 r.).

¹⁶ Prokuratura w Stambule dokonała wyboru w wyborach do HSYK: Autobusy dla zwolenników rządu!; https://www.diken.com.tr/istanbul-bassavciligi-hsyk-secimlerinde-tarafini-secti-hukumetin-destekledigi-ybpicin-arac-tuttu/ (16.11.2024 r.).

¹⁷ „Ministerstwo Sprawiedliwości powołało Platformę Jedności Sędziowskiej na nadchodzące wybory członkowskie HSYK, które odbędą się jesienią przyszłego roku. Członkowie platformy, podróżując po województwach, próbują stworzyć własne listy”; https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/yargida-cemaate-karsi-yeni-ittifak-64117.

¹⁸ Zob. https://www.expressioninterrupted.com/judicial-crisis-what-changed-what-remains-the-same-and-the-pathahead/ (16.11.2024 r.).

¹⁹ Thomas Stadelmann (red.), Demokracja się rozpada: Rola i funkcja niezawisłości sądów, podziału władzy i rządów prawa w demokracji konstytucyjnej – tureckie sądownictwo w 2018 r., s. 40–41 i https://www.cagdaskocaeli.com.tr/haber/4604763/kasirga-adliyeyi-ziyaret-etti oraz https://www.hurriyet.com.tr/gundem/adalet-bakani-bekir-bozdagdan-hakim-ve-savcilara-cifte-mujde-26859629.

²⁰ Zob. http://www.medyagundem.com/yargida-paralel-orgute-karsi-birlik/; https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/yargida-birlik-platformu-adaylarini-acikladi/126515 (16.11.2024 r.).

²¹ Zob. https://www.memurlar.net/haber/482227/hakim-ve-savcilara-zam-disiplin-cezalarina-af.html (16.11.2024 r.).

²² Zob. https://www.hurriyet.com.tr/gundem/hakim-ve-savcilara-1155-tl-zam-27169289; https://www.hurriyet.com.tr/gundem/adalet-bakani-bekir-bozdagdan-hakim-ve-savcilara-cifte-mujde-26859629 (16.11.2024 r.).

²³ Zob. https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/akp-demokrasisi-kazanirsak-mesru-kaybedersek-gayrimesru-123637.

²⁴ Zob. https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/yargi-da-akpye-baglandi-129695; https://www.bbc.com/turkce/haberler/2014/10/141018_yeni_turkiye_yeni_yargi (16.11.2024 r.).

²⁵ Zob. https://yargidabirlik.org.tr/ybd-hakkinda/uyelik-kosullari (12.10.2024 r.).

²⁶ Przeniesienia 74 sędziów i prokuratorów przydzielonych do Najwyższej Rady Sędziów i Prokuratorów (HSK) oraz Ministerstwa Sprawiedliwości zostały przeprowadzone na mocy dekretu o sądownictwie nr 2710 z 27.11.2014 r. Ponadto 7 sędziów administracyjnych otrzymało zmienione przydziały, z wyjątkiem tych, którzy złożyli wnioski o przeniesienie na mocy dekretu o sądownictwie administracyjnym nr 2711 z tego samego dnia. Dekret ten dotyczył kandydatów, którzy wzięli udział w wyborach HSK 12.10.2014 r., nie odnieśli sukcesu, ale otrzymali dużą liczbę głosów. Zostali oni przeniesieni do innych miast bez składania wniosków i przed zakończeniem ich kadencji. Szczegóły dekretu można znaleźć na stronie: https://www.hsk.gov.tr/Kararnameler/DuyuruOku/594_hakimler-ve-savcilar-yuksek-kurulu-birinci-dairesinin27112014-tarihli-kararnamesi.aspx (12.10.2024 r.). Ponadto 28.11.2014 r. na mocy dekretu o sądownictwie nr 2714 zmieniono przydziały 2 sędziów pełniących służbę w Ministerstwie i Trybunale Konstytucyjnym. Szczegóły można znaleźć na stronie: https://www.hsk.gov.tr/Kararnameler/DuyuruOku/595_hakimler-ve-savcilar-yuksekkurulu-birinci-dairesinin-28112014-tarihli-kararnamesi.aspx (12.10.2024 r.). Podobnie, 18.12.2014 r., na mocy dekretu z mocą ustawy nr 2805 o sądownictwie, zmieniono przydziały 66 sędziów Sądu Kasacyjnego, z wyjątkiem wniosków tych sędziów. Szczegóły można znaleźć na stronie: https://www.hsk.gov.tr/Kararnameler/DuyuruOku/603_hakimler-ve-savcilar-yuksekkurulu-birinci-dairesinin-18122014-tarih-ve-2805-sayili-kararnamesine-iliskin-duyuru.aspx (12.10.2024 r.). Ponadto, przydziały 784 sędziów i prokuratorów zostały zmienione dekretem z mocą ustawy nr 2015/24 z 15.1.2015 r., a przydziały 104 sędziów administracyjnych zostały zmienione dekretem z mocą ustawy nr 2015/25 z tego samego dnia. Szczegóły można znaleźć na stronie: https://www.hsk.gov.tr/Kararnameler/DuyuruOku/614_hakimler-ve-savcilar-yuksekkurulu-birinci-dairesinin-15012015-tarih-ve-20152425-sayili-adl%C3%AE-ve-idar%C3%AE-yargikararnamelerine-iliskin-duyuru-.aspx (12.10.2024 r.). Wreszcie 5.3.2015 r., dekretem administracyjnym nr 382 zmieniono przydziały 2 sędziów administracyjnych pełniących służbę w Ministerstwie Sprawiedliwości i Trybunale Konstytucyjnym, z wyjątkiem ich wniosków. Szczegóły można znaleźć na stronie: https://www.hsk.gov.tr/Kararnameler/DuyuruOku/632_hakimler-ve-savcilar-yuksekkurulu-birinci-dairesinin-05032015-tarihli-ve-382-sayili-idar%C3%AE-yargi-kararnamesi-.aspx (24.12.2023 r.). Kompleksowy przegląd głównych dekretów dotyczących sądownictwa i sądownictwa administracyjnego z 2015 r. można znaleźć na stronie: https://www.hsk.gov.tr/Kararnameler/DuyuruOku/668_2015-yili-adli-ve-idari-yargi-ana-kararnamesi.aspx.

²⁷ Zob. https://www.iaj-uim.org/solidarity-news-and-documents-about-yarsav/ (11.11.2024 r.); https://medelnet.eu/category/news/situation-in-turkey/ (12.10.2024 r.).

²⁸ Zob. https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/BB/2016/49158 (12.10.2024 r.).

²⁹ Zob. https://www.aa.com.tr/tr/15-temmuz-darbe-girisimi/-2-bin-745-hakim-ve-savci-hakkinda-gozaltikarari/609308 (12.10.2024 r.) & Case Of Turan And Others V. Turkey https://hudoc.echr.coe.int/fre#{%22itemid%22:[%22001-213369%22]} (12.10.2024 r.).

³⁰ Zob. https://www.sozcu.com.tr/olen-savci-nasil-ihrac-edildi-wp1465947 (12.10.2024 r.); https://www.timeshighereducation.com/news/turkey-purge-crackdown-may-cause-exodus-top-scholars (12.10.2024 r.).

³¹ Zob. https://www.hrw.org/report/2016/10/26/blank-check/turkeys-post-coup-suspension-safeguards-against-torture (12.10.2024 r.); https://stockholmcf.org/persecuted-members-of-high-courts-held-in-solitary-confinement-inturkish-prisons/ (12.10.2024 r.).

³² Zob. https://www.reuters.com/investigates/special-report/turkey-judges/ (12.10.2024 r.).

³³ Choi, G. (2016). Judges and their Allies: The Synergy between the Constitutional Court and Judicial Support Networks in Turkey. Berkeley Undergraduate Journal, 29(2); http://dx.doi.org/10.5070/B3292033068 Retrieved from https://escholarship.org/uc/item/13j5b83h.

³⁴ Ergun Özbudun (2015) Turkey’s Judiciary and the Drift Toward Competitive Authoritarianism, The International Spectator, 50:2, 42-55, DOI:10.1080/03932729.2015.102065.

³⁵ Human Rights Foundation report, https://hrf.org/wp-content/uploads/2019/06/Turkey-ECtHR-Report_April2019.pdf (12.10.2024 r.).

³⁶ Zob. https://hukukpenceresi.com/wp-content/uploads/2022/01/3.-YARGIDA-BIRLIK-UYE-LISTESI3_olagan_genel_kurula_katilma_hakki_olanlar_listesi-12.pdf (7.9.2024 r.).

³⁷ Zob. https://hukukpenceresi.com/wp-content/uploads/2022/01/3.-YARGIDA-BIRLIK-UYE-LISTESI3_olagan_genel_kurula_katilma_hakki_olanlar_listesi-12.pdf (7.9.2024 r.).

³⁸ Zob. https://yargidabirlik.org.tr/yargida-birlik-dernegi-duyuru.html (7.9.2024 r.).

³⁹ Zob. https://yargidabirlik.org.tr/wp-content/uploads/2021/06/3.Olagan.Genel_.Kurul_.Katilabilecek_21062021.pdf.

⁴⁰ Zob. https://yargidabirlik.org.tr/ybd-hakkinda/kurucu-uyeler (7.9.2024 r.).

⁴¹ Zob. https://www.dw.com/tr/tart%C4%B1%C5%9Fmal%C4%B1-davalar%C4%B1n-h%C3%A2kimiak%C4%B1n-g%C3%BCrlek-adalet-bakan-yard%C4%B1mc%C4%B1s%C4%B1-oldu/a-62004754; https://serbestiyet.com/haberler/tartismali-kararlarin-hakimi-bassavci-olarak-istanbula-dondu-183280/ (7.9.2024 r.).

⁴² Yüksel Yalçınkaya v. Türkiye [GC] – 15669/20 Judgment (7.9.2024 r.) [GC]; https://hudoc.echr.coe.int/fre#{%22tabview%22:[%22document%22],%22itemid%22:[%22002-14187%22]} & 13 Yildiz, Ali: Strasburg Weighs In On Political Persecution In Turkey, VerfBlog, 2023/10/31; https://verfassungsblog.de/strasburg-weighs-in-on-political-persecution-in-turkey/, DOI:10.59704/9ff787ed24557ade (7.9.2024 r.).

⁴³ Human Rights Watch Turkey: Court Convicts Istanbul Mayor Ekrem İmamoğlu, Imposes Political Ban with Sentence, Subject to Appeal, https://www.hrw.org/news/2022/12/14/turkey-court-convicts-istanbul-mayorekrem-imamoglu (7.9.2024 r.) & Deets S. Liberal Democratic Mayors in Illiberal Populist Regimes: Istanbul’s Challenges. Nationalities Papers. 2023:1-18. doi:10.1017/nps.2023.56.

⁴⁴ Sprawozdanie za 2021 r. w sprawie Turcji Rezolucja Parlamentu Europejskiego z 7.6.2022 r. w sprawie sprawozdania Komisji za 2021 r. w sprawie Turcji [2021/2250(INI)] (2022/C 493/01) pkt 24; https://eur-lex.europa.eu/legal content/EN/TXT/ PDF/?uri=CELEX:52022IP0222 (7.9.2024 r.).

⁴⁵ The Guardian, „Key Turkish opposition figure banned from politics after anti-Erdoğan tweet”, https://www.theguardian.com/world/2022/may/12/key-opposition-leader-banned-from-politics-after-antierdogan-tweet (7.9.2024 r.).

⁴⁶ Sprawozdanie za 2021 r. w sprawie Turcji Rezolucja Parlamentu Europejskiego z 7.6.2022 r. w sprawie sprawozdania Komisji za 2021 r. w sprawie Turcji (2021/2250(INI)) (2022/C 493/01) § 24.

⁴⁷ Hurriyet Daily News, Court drops CHP’s Kaftancıoğlu’s party membership, https://www.hurriyetdailynews.com/court-drops-chps-kaftancioglus-party-membership-174571 (6.9.2024 r.).

⁴⁸ Zob. https://www.dw.com/tr/5-soruda-can-atalay-krizi/a-67820007 (7.9.2024 r.).

⁴⁹ Zob. https://hukukpenceresi.com/wp-content/uploads/2022/01/3.-YARGIDA-BIRLIK-UYE-LISTESI3_olagan_genel_kurula_katilma_hakki_olanlar_listesi-12.pdf (7.9.2024 r.).

⁵⁰ Zob. https://medelnet.eu/situation-in-turkey/427-report-of-medel-s-observer-to-the-ongoing-trial-of-murat-arslanpresident-of-yarsav-in-german-and-english (4.9.2024 r.).

⁵¹ Zob. https://pace.coe.int/en/news/6808/vaclav-havel-human-rights-prize-2017-awarded-to-murat-arslan.

⁵² Zob. https://www.ohchr.org/en/press-releases/2019/02/turkey-must-ensure-fair-appeal-judge-murat-arslan-aftergross-attack (4.9.2024 r.).

⁵³ Zob. https://www.icj.org/wp-content/uploads/2016/07/Turkey-Judiciary-in-Peril-Publications-Reports-FactFindings-Mission-Reports-2016-ENG.pdf (6.9.2024 r.).

⁵⁴ Zob. https://t24.com.tr/haber/avrupa-yargiclar-birligi-yargida-birlik-dernegini-yarginiz-bagimsiz-degil-diyerekreddetti,309486; https://haber.sol.org.tr/turkiye/avrupa-yargiclar-birliginden-yargida-birlik-dernegine-ikincikez-red-yarsava-destek-olun (5.9.2024 r.).

⁵⁵ Zob. https://medelnet.eu/medel-at-the-side-event-revisiting-the-functioning-of-democratic-institutions-and-rule-oflaw-in-turkey-role-of-judiciary-in-current-situation-of-turkey-in-honouring-the-obligations-deriving/ (6.9.2024 r.).

⁵⁶ Zob. https://www.trthaber.com/haber/turkiye/feto-sanigi-hakime-alman-savcindan-saklanma-parasi-367915.html; https://yargidabirlik.org.tr/kamuoyuna-duyuru.html; https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/yargida-birlik-dernegiakpmnin-feto-sanigina-odul-vermesini-kinadi/934103 (2.9.2024 r.).

⁵⁷ Zob. https://www.questionegiustizia.it/data/doc/2990/report_luca_perilli_independence_access_to_justice_turkey_t ribunal.pdf; https://www.iaj-uim.org/solidarity-news-and-documents-about-yarsav/ (4.9.2024 r.).

⁵⁸ Zob. https://neighbourhood-enlargement.ec.europa.eu/system/files/ 2019-05/20180417-turkey-report.pdf.

⁵⁹ Zob. https://pace.coe.int/en/files/33147/html (4.9.2024 r.).