Status prawny osoby formalnie powołanej na urząd sędziego na skutek rekomendacji udzielonej przez Krajową Radę Sądownictwa w obecnym składzie – uwagi na tle wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 19.11.2019 r. oraz orzeczeń Sądu Najwyższego będących konsekwencją tego rozstrzygnięcia1
7. Podsumowanie
Analiza przeprowadzona w artykule prowadzi do konkluzji, że osoba formalnie powołana na urząd sędziego na skutek rekomendacji udzielonej przez Krajową Radę Sądownictwa w obecnym składzie nie ma (nie uzyskała) statusu sędziego w rozumieniu art. 179 Konstytucji RP; nie jest zatem ani sędzią krajowym, ani unijnym Z tego powodu, co wymaga szczególnego podkreślenia, nie ma podstaw, by w tym kontekście, przy stosowaniu dostępnych w polskim prawie środków kwestionowania tego statusu, dochodziło do usunięcia z urzędu i pozbawienia władzy sądzenia, gdyż w rozważonych okolicznościach nie doszło do jej uzyskania. W szczególności przedstawione uwagi wskazują, że nie tylko nie ma podstaw do swoiście rozszerzającej interpretacji prerogatywy przewidzianej w art. 144 ust. 3 pkt 17 Konstytucji RP, w kierunku dopuszczającym uzdrowienie czy legalizowanie poprzedzających ją naruszeń, ale ważkie argumenty zdecydowanie przemawiają przeciwko takiej wykładni. Przecież Konstytucja opiera się na określonych wartościach; należą do nich niezależność sądów i niezawisłość sędziów, a tym samym niezależność KRS, która ma stać na straży tych wartości, które z kolei składają się na formułę demokratycznego państwa prawnego. Zdecydowanie nie mieści się w niej aprobata dla legislacyjnego i orzeczniczego bezprawia.
W ramach ważenia konstytucyjnych wartości trzeba więc wprost stwierdzić, że działania władzy ustawodawczej i wykonawczej podejmowane ewidentnie ze złą wolą, odpowiedzialnej za ukształtowanie aktualnego stanu prawnego, doprowadziły do najpoważniejszego od kilkudziesięciu lat kryzysu polskiego systemu prawnego, a jednym z najbardziej jaskrawych przejawów tego kryzysu są wadliwe powołania sędziowskie i wiążące się z nimi zagrożenie, że wydane przez nich rozstrzygnięcia będą podważane83 oraz podjąć realną próbę wyjścia z tego impasu, albo uznać za bardziej przekonywające obawy przed rzekomym paraliżem na wiele lat każdego postępowania sądowego przez pozywanie kolejnych sędziów zasiadających w składach orzekających we wszystkich instancjach w trybie art. 189 KPC o ustalenie nieistnienia prawa, wynikającego ze stosunku ustrojowego, upoważniającego ich do wydawania wyroków w imieniu RP84. W moim najgłębszym przekonaniu to drugie rozwiązanie jest nie do zaakceptowania, a jednorazowe działanie, np. w postaci interwencji ustawodawcy, pozwoliłoby uchronić nas przed wszelkimi ewentualnymi komplikacjami.
Legal status of a person formally appointed to the position of a judge under the recommendation
of the current National Council of the Judiciary – remarks to the judgement of the Court of Justice
of the European Union of 19 November 2019 and of the judgements of the Supreme Court enforcing
the above mentioned European verdict
Building upon the concepts presented in the judgement of the Court of Justice of the European Union of 19 November 2019 in cases C-585/18, C-624/16, C-625/18 and in the judgements of the Supreme Court enforcing the above mentioned European verdict, in particular the resolution concerning formation of the combined Civil Chamber, Criminal Chamber and Labour Law and Social Security Chamber on 23 January 2020, the article challenges the assumption that the act of the President of Poland formally granting the status of a judge (appointing an individual to the position of a judge) validates the breaches of the procedure for judicial appointments and cannot be contested by any procedure under Polish law. To this end, the author analyses the main phases of the procedure for judicial appointments and presents the consequences of the breaches thereof. The conclusions are focused on legal instruments that are available to contest such incorrect acts.
Key words: status of a judge, National Council for the Judiciary, legal status of the National Council for the Judiciary, prerogative of the President of Poland to appoint judges, breaches of the procedure for judicial appointments, validation of the appointment procedure, contesting the acts granting the status of a judge
177 Konstytucji RP, art. 1
* Autorka jest adwokatem (niewykonującym zawodu), radcą prawnym, doktorem habilitowanym nauk prawnych.
1 Artykuł pierwotnie ukazał się w Palestrze Nr 5/2020, zob. https://palestra.pl/pl/czasopismo/wydanie/5-2020/artykul/status-prawny-osoby-formalnie-powolanej-na-urzad-sedziego-na-skutek-rekomendacji-udzielonej-przez-krajowa-rade-sadownictwa-w-obecnym-skladzie-uwagi-na-tle-wyroku-tsue-z-19.11.2019-r.-oraz-orzeczen-sadu-najwyzszego-bedacych-konsekwencja-tego-rozstrzygniecia.
2 ECLI:EU:C:2019:982.
3 Zob. https://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?dir=&docid=220770&doclang=PL&mode=req&occ=first&pageIndex=1&part=1&text= (dostęp: 30.4.2020 r.); dalej jako: wyrok TSUE z 19.11.2019 r.
4 Przede wszystkim wyrok SN z 5.12.2019 r. (III PO 7/18) oraz uchwała połączonych Izb: Cywilnej, Karnej oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych SN z 23.1.2020 r. (BSA I-4110-1/20); dalej jako: uchwała 3 Izb.
5 Zob. https://curia.europa.eu/juris/celex.jsf?celex=62018CJ0585&lang1=pl&type=TXT&ancre=; dostęp: 7.3.2020 r.
6 Por. także pkt 125 wyroku TSUE.
7 Wymaga podkreślenia, że we francuskojęzycznej wersji wyroku TSUE z 19.11.2019 r. m.in. w pkt 134 użyto terminu „justiciable”, którego znaczenie w języku polskim – „podsądny” – ma inny, mocniejszy wydźwięk niż użyte w polskojęzycznej wersji słowo „jednostka”; wszak podsądny to osoba, która styka się z wymiarem sprawiedliwości i jest bezpośrednio narażona na wadliwości w zakresie powołania „sędziego”, pod władzę którego trafia; podobna uwaga dotyczy użycia w polskim tłumaczeniu słowa „jednostka” w pkt 100, 123, 127, 128, 153, 165, 171 wyroku TSUE.
8 Tak przedstawiono tę kwestię w uzasadnieniu projektu ustawy zawartym w druku sejmowym nr 69 Sejmu IX kadencji, zob. https://sejm.gov.pl.
9 Tak A. Dalkowska, podsekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości, w wywiadzie opublikowanym 3.3.2020 r. na portalu Prawo.pl; dostęp: 3.3.2020 r.; wskazane w tej wypowiedzi postanowienie NSA z 26.11.2019 r. (I OZ 550/19) wcale nie pochodzi z „dotychczasowego” orzecznictwa, lecz zostało wydane po wyroku TSUE z 19.11.2019 r.
10 Por. np. uzasadnienie projektu ustawy zamieszczonego w druku sejmowym nr 69 Sejmu IX kadencji, https://sejm.gov.pl; A. Dalkowska w wywiadzie opublikowanym w „Rzeczpospolitej” z 14.2.2020 r.; podobnie A. Dalkowska w wywiadzie z 3.3.2020 r. opublikowanym na portalu Prawo.pl; dostęp: 30.3.2020 r.