Wykorzystanie Portalu Informacyjnego Sądów Powszechnych do dokonania czynności procesowej sądu

Skuteczność doręczenia

Przy dokonywaniu przez sąd czynności procesowych wskazuje się w nauce na konieczność występowania określonych warunków przyjęcia ważności tej czynności. Czynność musi być dokonana przez sądowy organ państwa, w formie przepisanej dla tej czynności bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa procesowego jako prawa publicznego²⁸ oraz wobec stron postępowania podlegających jurysdykcji krajowej sądu²⁹. Niezachowanie tych wymogów prowadzi do uznania czynności za bezskuteczną. Jednak bezskuteczność jest pojęciem nadrzędnym obejmującym ogół wadliwych czynności procesowych podejmowanych w postępowaniu rozpoznawczym. Czynności bezskuteczne mogą być czynnościami nieistniejącymi, nieważnymi, bezskutecznymi bezwzględnie, albo niepowodującymi takich następstw, mimo zaistnienia wadliwości³⁰.

Oceny wadliwości czynności doręczenia, w ramach wymienionych wcześniej wymagań, będzie przy doręczeniu przez portal informacyjny związana przede wszystkim z formą dokonania czynności. Sprowadza się to do sposobu doręczenia³¹. Odwołanie się do wcześniejszej tezy wprowadzenia w art. 15zzs⁹ ust. 2 zd. 1 ZapobChoróbU normy nakazu zachowania sądu w sferze realizacji kompetencji odnoszącej się do dokonania czynności doręczenia – pociągałaby za sobą stwierdzenie bezskuteczności czynności doręczenia zrealizowanego w inny sposób niż przez portal informacyjny.

Trzeba jednak dodać, że podstawowa zasada wiążąca się z czynnością doręczenia – a wyprowadzona z przepisów rozdziału 2 Kodeksu – będzie przy tym sposobie doręczenia zrealizowana, gdy adresatowi stworzy się sytuację umożliwiającą wyłącznie jemu zapoznanie się z treścią pisma w każdym momencie 14-dniowego terminu, bez konieczności dokonywania dalszych działań z jego strony. Zawiadomienie o piśmie jest bowiem równoznaczne z udostępnieniem pisma przez konto, co nie wymaga odrębnej wiadomości o pozostawieniu przesyłki, jak to ma miejsce przy doręczeniu w trybie art. 139
§ 1 KPC. Przy doręczeniu przez portal informacyjny poza wskazaną wadliwością działania systemu teleinformatycznego prowadzą do bezskuteczności doręczenia, do rozważenia pozostaje jeszcze doręczenie pisma w inny sposób niż przez portal informacyjny (oczywiście poza wyjątkami wymienionymi w art. 15zzs⁹ ust. 2 zd. 2o ZapobChoróbU). Nie może więc być tak, by znaczenie miał tylko sam rezultat otrzymania przez adresata pisma, przekreślając istotę czynności doręczenia³². Wówczas stworzenie sytuacji umożliwiającej zapoznanie się z treścią pisma przez sąd – poprzez podmioty wymienione w art. 131 § 1 KPC – należałoby zakwalifikować do bezskutecznych czynności. Doręczenie zrealizowane zgodnie ze wzorami tej czynności wynikającymi z rozdziału 2 poprzez wręczenie pisma zawodowemu pełnomocnikowi, a nawet osobie upoważnionej przez niego w kancelarii czy domownikowi (art. 138 § 1 i 2 KPC) bądź nawet przyjęcie skutku doręczenia na podstawie art. 139 § 1 KPC – nie jest wadliwością samej czynności doręczenia, która odnosiłaby się zarazem do elementu konstytutywnego tej czynności. Jednak powinność zapewnienia pełnomocnikowi zapoznania się z treścią pisma poprzez portal informacyjny stwarza większą gwarancję dotarcia tej treści do adresata. Następstwem zachowania sądu w postaci doręczenia przesyłki w tradycyjny sposób należy więc przenieść na płaszczyznę ograniczeń pełnomocnika w zapoznaniu się z pismem. Przy odbiorze pisma przez upoważnioną osobę konieczne byłoby ustalenie daty zapoznania się pełnomocnika z pismem, a nie data odbioru takiego pisma. Przy zwrocie nieodebranej przesyłki zapoznanie się z pismem nie nastąpi. Wobec czego doręczenie trzeba będzie uznać za bezskuteczne. Chociaż przy publikacji wszystkich pism w portalu informacyjnym , gdy nie jest ono umieszczane na poszczególnych kontach, byłaby to raczej kwestia przyjęcia terminu zapoznania się z pismem, skoro umieszczenie pisma w portalu informacyjnym ma inne znaczenie dla pełnomocnika niż tylko dostęp do sprawy na podstawie treści art. 9 KPC. W tym miejscu ukazuje się jednak kolejne zagadnienie tego sposobu doręczenia, jakim powinna być informacja dla pełnomocnika, że umieszczone dla niego pismo wywoła właśnie skutek doręczenia.

Podsumowanie

Należy stwierdzić, że o ile samo doręczenie pism sądowych dla zawodowych pełnomocników za pośrednictwem systemu teleinformatycznego nie może budzić wątpliwości³³, to wybór dokonania tej czynności poprzez umieszczenie treści pisma w portalu informacyjnym – już tak. Wprowadzone art. 15zzs⁹ ust. 2 ZapobChoróbU uregulowanie nastąpiło bez przygotowania zasad funkcjonowania tego systemu oraz bez przepisów zawartych w zarządzeniu w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz innych działów administracji sądowej. Nie wprowadzono odpowiedniego okresu na umożliwienie pełnomocnikom założenia kont w portalu informacyjnym, zwłaszcza że w chwili wejścia w życie ustawy, konto należało założyć w każdym sądzie apelacyjnym osobno. Jednocześnie założenie konta uzależniano od akceptacji regulaminu wydanego przez prezesa sądu apelacyjnego³⁴. Regulamin ten poza szerokim zakresem wymagań co do danych personalnych, przewiduje zaś czasową niedostępność portalu informacyjnego z powodu przerw technicznych, przeglądów czy modyfikacji. Nie wiadomo przy tym, jaki to ma mieć wpływ na odbiór pisma.