Niezależność sędziowska a trudności zyskiwania społecznego zaufania1
9 Seria spraw w ETPCz i w tle pytań prejudycjalnych do TSUE. Po raz pierwszy też ETPCz (6.10.2022 r., Juszczyszyn przeciw Polsce, sygn. 35599/20) odnotował naruszenie przez Polskę art. 18 Konwencji o Podstawowych Wolnościach i Prawach Człowieka ETPCz (celowe nadużycie przez władzę granic ingerencji w prawa jednostki).
10 Por. obszerny rządowy raport z 2018 r. (Biała Księga) przedstawiona Komisji Europejskiej, https://www.iustitia.pl/images/pliki/response_to_the_white_paper_full.pdf (dostęp: 12.5.2022 r.) i krytyczna ocena tego dokumentu (także od strony metody), Odpowiedź SSP Iustitia na Białą Księgę https://www.iustitia.pl/informacje/2182-the-response-of-the-polish-judges-association-iustitia-to-the-white-paper-on-the-reform-of-the-polish-judiciary-presented-to-the-european-commision-by-the-government-of-the-republic-of-poland (dostęp: 12.5.2022 r.). Powtarzane do znudzenia fałszywie argumenty argumentacji komparatystyczne – por. np. W. Hermeliński, …a w Hiszpanii jest tak samo…, Rzeczpospolita, 17.1.2021 r.
11 Np. w wypadku KRS koncentracja na kwestii wysuwania kandydatów przez środowisko sędziowskie i tego, że i w innych krajach poszczególne składowe procedury kwalifikacyjnej są takie same, przy przemilczeniu tego, co istotne: konstrukcja list poparcia jako działanie „spółdzielni”, wielostopniowa i upolityczniona procedura wyłaniania, tzw. „krótkiej listy”.
12 Kilkadziesiąt postępowań wyjaśniających, dyscyplinarnych wobec sędziów K. Markiewicza, W. Żurka; sprawy dyscyplinarne i immunitetowe, B. Morawiec, P. Juszczyszyna, I. Tuleyi, D. Mazura, D. Zabłudowskiej, W. Wróbla, P. Prusinowskiego. Także powództwo wobec K. Kwiatkowskiej (szefowa stowarzyszenia Lex Super Omnia) o wielotysięczne zadośćuczynienia z powodu wypowiedzi krytykującej politykę delegowania prokuratorów do odległych miejscowości, co zakwalifikowano jako wypowiedź zniesławiającą, https://lexso.org.pl/2021/05/07/stanowisko-zarzadu-stowarzyszenia-prokuratorow-lex-super-omnia-z-dnia-7-maja-2021-roku-w-sprawie-pozwu-przeciwko-prok-katarzynie-kwiatkowskiej/ (dostęp: 6.10.2022 r.).
13 Stanowisko Zarządu Stowarzyszenia Sędziów „Themis”, Monitor Konstytucyjny, 8.9.2022 r.: „Wyrażamy pogląd, że bezpośrednio zagraża niezawisłości sędziowskiej sytuacja, w której przełożeni administracyjni sędziów (w tym przypadku prezes i wiceprezes SA w Warszawie) są zarazem rzecznikami dyscyplinarnymi będąc wyznaczonymi na obydwie sprawowane funkcje w sposób arbitralny przez czynnego polityka obozu władzy – Ministra Sprawiedliwości. Posiadany przez nich dzięki połączeniu funkcji repertuar środków nacisku umożliwia wywieranie presji na sędziów, a potencjalnie również – polityczną kontrolę orzeczeń sądowych”.
14 Wyr. TSUE: z 2.3.2021 r., C-824/18, A.B. i in. przeciwko Krajowej Radzie Sądownictwa, EU:C:2021:153; z 6.10.2021 r., C-487/19, W.Ż, EU:C:2021:798; ETPCz – Juszczyszyn przeciwko Polsce, 6.10.2022 r. A także https://ruleoflaw.pl/manowska-wants-legal-judges-of-the-supreme-court-to-be-prosecuted-repression-for-applying-eu-law/ (dostęp: 11.5.2022 r.); M. Jałoszewski, Manowska chce ścigania legalnych sędziów SN, OkoPress, 26.3.2021 r. (dostep: 11.5.2022 r.). 17.10. 2022 r. wszczęto postępowanie wyjaśniające względem byłej I Prezes SN w związku z doprowadzeniem przez nią w 2020r. do posiedzenia trzech izb i przyjęcie uchwały w SN (z 23. 1. 2020 r.) co miało - miało rzekomo „w sposób oczywisty i rażący” uchybić prawu.
15 A. Sakowicz, To nie jest polityka karna państwa demokratycznego, DGP Prawnik, 6.9.2022 r., s. D2.
16 Kontrasygnatą premiera objęto nawet decyzję wykonawczą Prezydenta dotyczącą powołania sędziów do pełnienia obowiązków w Izbie Odpowiedzialności Zawodowej w miejsce Izby Dyscyplinarnej w SN.
17 Por. wyr. NSA z 4.11.2021 r., III FSK 3626/21 z krytycznymi komentarzami J. Kmieciaka, PiP Nr 4/2022, s. 158–165; A. Gomułowicz, Rysa na obliczu Temidy, Rzeczpospolita 1.2.2022 r., s. D.3.
18 Sedziowie Tuleya, Juszczyszyn, Gąciarek.
19 B. Kordasiewicz, Polityk kontra sędzia: kto wygra ten proces, Rzeczpospolita 7.9.2022 r. M. Jałoszewski, Ważne. Legalny sędzia SN, odmawia orzekania w nowej Izbie SN, powołanej przez polityków władzy, OKOPress, 15.10.2022 r
20 M. Królikowski, Powinności w czasie kryzysu uznawalności orzeczeń, w: P. Wilinski, R. Zawłocki, Bezstronność sędziego w sprawach karnych w świetle zarzutu wadliwości jego powołania, Warszawa 2022, s. 3–18.
21 TK z kontrolera stał się dodatkowym narzędziem legitymizacji poczynań władzy politycznej – por. M. Pyziak-Szafnicka, Trybunał Konstytucyjny à rebours, PiP Nr 5/2020, s. 25–45; M. Wolny, M. Szuleka, Narzędzie w rękach władzy. Funkcjonowanie Trybunału Konstytucyjnego w latach 2016–2021, Raport w ramach projektu Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka „Monitoring systemu ochrony praw człowieka w Polsce”; K. Joński, W. Rogowski, Co zostało z legitymizacji Trybunału? DGP 10.5.2022 r., s. D 2-3; T. Koncewicz, w referacie (konferencję TRIIAL w Gdańsku) trafnie określa to zjawisko jako jedną z oznak zmian prowadzących w kierunku autorytarnego legalizmu.
22 SN I KZP 2/22 z 2.6.2022 r.
23 Por. faktografia W. Tumidalski, Usunąć z sądów grzech pierworodny, Rzeczpospolita, 9.9.2022 r.
24 Por. E. Ivanova, Sąd Najwyższy miał rozstrzygać o statusie neosędziów. Sprawa niespodziewanie odwołana, https://wyborcza.pl/7,75398,29006740,sad-najwyzszy-mial-rozstrzygac-o-statusie-neosedziow-sprawa.html (dostęp: 11.10.2022 r.).
25 Wynikającemu z Uchwały Trzech Izb SN z 23.1.2020 r., BSA I-4110-1/20 (zastosowanemu w III KK 404/21 z 26.7.2022 r. i IV KK 333/22 z 28.9.2022 r.) i z trybu ustawowego, przewidzianego w noweli do ustawy o SN, z 9.6.2022 r., Dz.U. z 2022 r. poz. 480 (tryb „prezydencki”). Por. J. Trela, Pozorne badanie niezawisłości sędziego, Rzeczpospolita 28.6.2022 r., A16, P. Mgłosiek, Testowanie sędziów bez końca, DGP 30.8.2022; M. Jałoszewski, OKO.press, 6.9.2022 r., https://oko.press/legalny-sedzia-sn-nie-boi-sie-przepisow-kagancowych-i-podwaza-status-neo-sedziego-sn/?u=true (dostęp: 7.9.2022 r.); M. Gutowski, P. Kardas, Negatywnie przetestowany sędzia nie daje rękojmi sprawiedliwego orzekania w żadnej sprawie, DGP 15.9.2022 r., DB6; M. Kryszkiewicz, W sądach powszechnych też testują, SGP 28.9.2022 r. Istnieje także możliwość odwołania się do klasycznego wyłączenia sędziego.
26 Oficjalne stanowisko Rzecznika SN (19.8.2022 r. Wyjaśnienie w sprawie kolejnej nierzetelności dziennikarskiej w publikacji red. Ewy Ivanovej w „Gazecie Wyborczej”) kwestionuje prawidłowość nawiązywania do Uchwały Trzech Izb (z uwagi na orz. TK z 20.4.2020 r., U 2/20 o niekonstytucyjności uchwały) i uznaje, że określenie „test niezawisłości” jest ekskluzywnie związane z trybem „prezydenckim”.