W dniu 10.11.2023 r. sędzia Monika Frąckowiak uczestniczyła z ramienia MEDEL w Kongresie Stowarzyszenia Magistratura Democratica w Neapolu, przedstawiając aktywność Stowarzyszenia „Iustitia” na przestrzeni ostatnich lat.

Tego samego dnia członkini zarządu „Iustitii” sędzia Dorota Zabłudowska wzięła udział w zjeździe sędziów Sądu Rejonowego w Amsterdamie, gdzie przeprowadziła warsztaty na temat roli sędziów w ochronie praworządności. Zadaniem sędziów było przedstawienie możliwych działań, w sytuacji gdy poszczególne bezpieczniki państwa są po kolei wyłączane. Warsztat przeprowadzony był pod hasłem: „ćwiczenia przeciwpożarowe”. Każdy ma nadzieję, że pożar nigdy się nie zdarzy, ale dobrze wiedzieć, co robić, jeżeli jednak nastąpi. Warto się zatem przygotować, korzystając z doświadczeń innych¹.

¹ Całość informacji na ten temat: https://www.iustitia.pl/79-informacje/4775-przedstawicielki-iustitii-w-neapolu-i-amsterdamie.

Komitet przedstawił stanowisko wynikłe z oceny wykonywania wyroków ETPCz w sprawach dotyczących reform podważających niezależność sądownictwa w Polsce, które w szczególności doprowadziły do naruszenia prawa do sądu ustanowionego ustawą, ponieważ sprawy skarżących były rozpatrywane przez sędziów powołanych po marcu 2018 r. w różnych izbach Sądu Najwyższego w wadliwej procedurze z udziałem Krajowej Rady Sądownictwa, której brakowało niezależności oraz do przedwczesnego zakończenia kadencji skarżących jako wiceprezesów sądu okręgowego na podstawie przepisów tymczasowych (bez możliwości kontroli sądowej).

Zachęcił władze polskie do szybkiego opracowania środków mających na celu:

– przywrócenie niezależności KRS poprzez wprowadzenie przepisów gwarantujących polskiemu sądownictwu prawo wyboru sędziów-członków KRS;

– zajęcie się statusem wszystkich sędziów powołanych w wadliwych procedurach z udziałem KRS w składzie po marcu 2018 r. oraz decyzji podjętych z ich udziałem;

– zapewnienie skutecznej kontroli sądowej uchwał KRS proponujących Prezydentowi RP nominacje sędziowskie, w tym sędziów Sądu Najwyższego, z poszanowaniem również skutku zawieszającego toczącej się kontroli sądowej;

– zapewnienie, aby kwestie dotyczące poszanowania prawa do sądu ustanowionego ustawą mogły być rozpatrywane bez żadnych ograniczeń lub sankcji za stosowanie wymogów Konwencji;

– zapewnienie ochrony prezesów i wiceprezesów sądów przed arbitralnymi odwołaniami, w tym poprzez wprowadzenie kontroli sądowej¹.

¹ Pełen tekst rezolucji dostępny na stronie: https://www.iustitia.pl/4783-decyzje-komitetu-ministrow-rady-europy-w-sprawie-wykonywanie-wyrokow-europejskiego-trybunalu-praw-czlowieka.

Sędziowie ze Stowarzyszenia Sędziów Polskich „Iustitia” spotkali się w sobotę 25.11.2023 r. z sędziami z całej Polski, by rozmawiać o tym jak przyspieszyć postępowania sądowe, przywrócić praworządność i odblokować środki z Krajowego Planu Odbudowy.

Na spotkanie przyjechało ponad 100 sędziów z całej Polski.

W trakcie zebrania przedstawione zostały proponowane rozwiązania legislacyjne przez:
– sędzię dr hab. Katarzynę Gajdę-Roszczynialską z Uniwersytetu Śląskiego;
– sędziego dr hab. Marcina Walasika, profesora Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu;
– sędziego Ryszarda Rutkowskiego;
– sędziego dr hab. Krystiana Markiewicza, profesora Uniwersytetu Śląskiego.

W dyskusji na zebraniu sędziowie zadawali liczne pytania, przedstawiali swoje oceny.

Podczas zebrania sędziowie przyjęli uchwałę, w której wezwali Sejm, Senat, Radę Ministrów oraz Prezydenta RP do „potraktowania sytuacji w wymiarze sprawiedliwości jako wymagającej pilnych zmian oraz porozumienia”.

„Stan sądownictwa jest tragiczny, sprawy w sądach trwają nawet 80% dłużej niż 8 lat temu. Krajowa Rada Sądownictwa nie jest niezależna. Skutkiem tego jest brak pieniędzy z KPO i chaos – dziś nie wiadomo, czy wyrok, z którym obywatel po kilku latach wychodzi z sądu jest pewny i niewzruszalny” – wskazano w uchwale¹.

¹ Całość uchwały i relacja z obrad na stronie: https://www.iustitia.pl/83-komunikaty-i-oswiadczenia/4771-obradujacy-w-warszawie-sedziowie-ssp-iustitia-poparli-projekt-naprawy-praworzadnosci-przygotowany-przez-stowarzyszenie.

W dniu 15.12.2023 r. zmarła sędzia Sądu Najwyższego Katarzyna Gonera. Była sędzią 36 lat, na stanowisku sędziego SN od 4.1.2000 r. członkini Stowarzyszenia Sędziów Polskich „Iustitia”, w jego zarządzie w okresie 1992–2009 r. W latach 2010–2014 zasiadała w Krajowej Radzie Sądownictwa. Brała udział w pracach Zespołu Ekspertów przy Stowarzyszeniu Sędziów Rodzinnych Pro Familia. Współzałożycielka Stowarzyszenia Sędziów „Themis”.

JUSTICE HAS TO BE A GLASS HOUSE – it has to be transparent – to temat konferencji ERA, w której brała udział członkini zarządu SSP „Iustitia” sędzia Dorota Zabłudowska. Uczestnicy konferencji zwracali uwagę na to, że sprawiedliwość musi być transparentna jak szklany dom. Prawnicy i media są odpowiedzialni za rzetelne relacjonowanie społeczeństwu wydarzeń dotyczących wymiaru sprawiedliwości. Istotne jest poszanowanie interesów stron i prawa obywateli do informacji. Sędziowie powinni komunikować swoje decyzje stronom postępowania w jasny i zrozumiały sposób. Sędzia Dorota Zabłudowska zabrała głos w panelu dotyczącym praworządności. W trakcie dyskusji podkreśliła, że niezależne media, kanały informacyjne „Iustitii” i media obywatelskie okazały się filarami medialnymi obrony praworządności w Polsce. W panelu uczestniczył również niderlandzki sędzia Kees Sterk, honorowy członek „Iustitii”.

W dniu 1.12.2023 r. odbył się II Dzień Praworządności organizowany przez Hiszpańskie Stowarzyszenie Forum Niezależnych Sędziów „Foro Judicial Independiente”. SSP „Iustitia” reprezentowali sędziowie Karolina Rokita (Oddział w Przemyślu) i Łukasz Mrozek (Oddział w Warszawie). Sędziowie przedstawili przebieg reformy wymiaru sprawiedliwości od 2015 r. oraz skutki erozji rządów prawa w Polsce. Zaprezentowali także działalność Stowarzyszenia, w tym również edukacyjną, medialną i projektodawczą. Prezes FJI sędzia Fernando Portillo Rodrigo wręczył przedstawicielom „Iustitii” pamiątkową tabliczkę wyrażającą uznanie dla sędziów polskich za walkę o praworządność w UE¹.

¹ Więcej na ten temat pod adresem: https://www.iustitia.pl/79-informacje/4777-czlonkowie-iustitii-dziela-sie-swoja-wiedza-i-doswiadczeniami-w-europie.

Dnia 12.12.2023 r. Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu orzekł w sprawie pięciu polskich par jednopłciowych, które w 2017 r. złożyły w ETPCz skargę przeciwko Polsce.

Trybunał orzekł, że nastąpiło naruszenie art. 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Sprawa dotyczyła braku jakiejkolwiek formy prawnego uznania i ochrony dostępnej dla par tej samej płci w Polsce. Trybunał uznał, że państwo polskie nie wywiązało się ze swojego obowiązku zapewnienia skarżącym konkretnych ram prawnych przewidujących uznanie i ochronę ich związków jednopłciowych. Uchybienie to spowodowało niezdolność skarżących do uregulowania podstawowych aspektów ich życia i stanowiło naruszenie ich prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego.

Streszczenie prawne tej sprawy będzie dostępne w sądowej bazie danych HUDOC¹.

¹ Więcej znajdziecie pod adresem: https://www.iustitia.pl/4785-panstwo-polskie-nie-wywiazalo-sie-z-obowiazku-zapewnienia-ochrony-zwiazkow-jednoplciowych-etpcz-w-wyroku-w-sprawie-przybyszewska-i-inni.

W dniu 11.12.2023 r. odbyło się spotkanie Prezesa SSP „Iustitia” dr hab. Krystiana Markiewicza z dr. hab. Adamem Bodnarem – nowo mianowanym Ministrem Sprawiedliwości.

Krystian Markiewicz złożył na ręce Adama Bodnara gratulacje i życzenia z okazji objęcia funkcji, jednocześnie zapewniając o gotowości Stowarzyszenia Sędziów Polskich „Iustitia” do wsparcia – wiedzą i działaniem, wszelkich dążeń do stworzenia nowoczesnego sądownictwa, opartego na sprawiedliwych, sprawnych oraz stabilnych sądach, czego tak bardzo potrzebuje Polska¹.

¹ Treść listu dostępna na stronie: https://www.iustitia.pl/4789-spotkanie-prezesa-stowarzyszenia-sedziow-polskich-iustitia-dr-hab-sedziego-krystiana-markiewicza-z-ministrem-sprawiedliwosci-dr-hab-adamem-bodnarem.

Wymiar sprawiedliwości znajduje się w głębokim i strukturalnym kryzysie. Lata 2015–2023 to zapaść sądownictwa. Przed 2015 r. było przeciętnie, w 2023 r. jest tragicznie. Postępowania sądowe trwają coraz dłużej – latami czeka się na uregulowanie spraw majątkowych, rozwód, przyznanie opieki nad dziećmi, podział majątku – w sądach rejonowych sprawy cywilne nieprocesowe trwają nawet 80% dłużej w stosunku do 2015 r.

Szeroka koalicja organizacji pozarządowych oraz prawników połączyła siły i stworzyła wspólną koncepcję tego, jak zbudować nowoczesne sądownictwo i prokuraturę. Jest to pakiet ustaw i rekomendacji towarzyszących, które rozwiązują kluczowe problemy systemu. Projekty nie są projektami jakiejkolwiek opcji politycznej, to projekty społeczne, które powstały w ramach działań obywatelskich. Są wkładem środowisk prawniczych skupiających osoby świadome odpowiedzialności za losy kraju w budowanie nowoczesnego państwa prawa stojącego na straży wolności i praw wszystkich swoich obywateli. W ten sposób realizujemy wyzwanie, że rządy prawa to wszystkich sprawa.

Jako pierwszy zaprezentowano projekt ustawy o KRS¹.

¹ Więcej o projekcie i sam projekt na stronie: https://www.iustitia.pl/79-informacje/4804-ustawa-o-krajowej-radzie-sadownictwo-projekt-z-uzasadnieniem.

W dniu 11.1.2020 r. odbył się Marsz Tysiąca Tóg. Tysiące prawników, obywateli przemierzało ulice Warszawy, domagając się prawa do niezawisłości, prawa do Europy.

Idea Marszu 1000 Tóg rozbrzmiewa na całym świecie wszędzie tam, gdzie zagrożona jest niezawisłość sędziowska. Sądy są jedyną ochroną obywateli wobec represji ze strony państwa.

Dlatego, w rocznicę Marszu Tysiąca Tóg prosimy każdego, komu drogie są wartości demokratyczne, o wsparcie wniosku Międzynarodowego Stowarzyszenia Sędziów do António Guterres Sekretarza Generalnego ONZ  o ustanowienie 11 stycznia Międzynarodowym Dniem Niezawisłości Sędziowskiej – Marszu Tysiąca Tóg¹.

¹ Treść apelu na stronie APELU (PDF PL), APELU (PDF ANG) i listu skierowanego do Sekretarza Generalnego ONZ (PDF).

Jako kolejny zaprezentowano przygotowany przez SSP „Iustitia”, we współpracy z wieloma organizacjami pozarządowymi, projekt nowej ustawy o ustroju sądów powszechnych.

Projekt zakłada daleko idące zmiany w organizacji sądów powszechnych oraz przemodelowanie statusu sędziego. Uważamy, że tylko w ten sposób jesteśmy w stanie odpowiedzieć na wyzwania, jakie stawia przed wymiarem sprawiedliwości przyszłość i zbudować w Polsce nowoczesne sądownictwo na miarę XXI w.

Do głównych celów projektu należą:
– zapewnienie rzeczywistej niezależności sądownictwa powszechnego od innych władz i jego odrębności organizacyjnej;
– unowocześnienie warunków prowadzenia działalności przez sądy powszechne i usprawnienie ich funkcjonowania, przede wszystkim w zakresie prowadzonych postępowań w sprawach należących do ­drogi sądowej;
– otwarcie sądownictwa powszechnego na obywateli;
– zwiększenie wpływu samorządu sędziowskiego na funkcjonowanie sądów powszechnych;
– zmiana ustrojowego statusu sędziów sądów powszechnych;
– zreformowanie postępowania dyscyplinarnego w sposób zapewniający jego pełną rzetelność i transparentność¹.

¹ Cały projekt wraz z uzasadnieniem pod adresem: https://www.iustitia.pl/79-informacje/4810 -ustawa-prawo-o-ustroju-sadow-powszechnych-gotowy-projekt-z-uzasadnieniem.