Pozycja ustrojowa, kompetencje i skład Krajowej Rady Sądownictwa

Niezależnie od zarzutów dotyczących konstytucyjności aktualnych rozwiązań, należy podnieść kwestię braku reprezentatywności dotychczasowych składów KRS. Obowiązujący system wyborczy jest bowiem tak skonstruowany, że nie zapewnia równych praw wszystkim sędziom i skutecznie uniemożliwia uzyskanie właściwej, opartej na zasadzie równości, reprezentacji sądów powszechnych – czego dowodzi niemal niezauważalny udział w KRS sędziów sądów rejonowych. Dotychczasowe doświadczenia wskazują, że system ten pozwala także na skuteczne blokowanie wyboru delegatów pochodzących z mniejszych okręgów sądowych. Zachodzi zatem potrzeba znalezienia takich rozwiązań, które zapewnią jak najszerszą reprezentację środowiska.

W ECSJ postulowano, aby w odniesieniu do każdej decyzji dotyczącej naboru, rekrutacji, nominacji, przebiegu kariery zawodowej czy zakończenia wykonywania zawodu przez sędziego, brał udział organ niezależny od organów władzy wykonawczej i ustawodawczej, w którym co najmniej połowa członków to sędziowie wybierani przez innych sędziów, zgodnie z zasadami zapewniającymi ich jak najszerszą reprezentację. Aby sprostać tym postulatom, należy rozważyć wprowadzenie parytetów dla poszczególnych grup sędziów, ewentualnie przyjęcie ordynacji zapewniającej wybory bezpośrednie lub pośrednie, przy uwzględnieniu zasady proporcjonalności63. Takie rozwiązania funkcjonują w innych państwach. Parytety, zapewniające udział przedstawicieli wszystkich szczebli sądownictwa, zostały przewidziane dla rad sądownictwa w Danii, Portugalii, Wielkiej Brytanii, zaś wybory dokonywane przez wszystkich sędziów na posiedzeniach plenarnych przewidziane są w Estonii i na Węgrzech64.

Na istotne znaczenie zagwarantowania udziału przedstawicieli sądów różnych szczebli w radach sądownictwa wskazał Przewodniczący Europejskiej Sieci Rad Sądownictwa. Jego zdaniem65, skład rady musi równoważyć relacje „między stowarzyszeniami sędziów a przedstawicielami sądów różnych szczebli” oraz „uwzględniać konieczność współpracy rady z Sądem Najwyższym, Prezesami Sądów oraz Stowarzyszeniami Sędziów (…)”. Z kolei P. Sarnecki66 dostrzega i postuluje potrzebę sformalizowania koniecznej obecności w radzie przedstawicieli sądów rejonowych, na których spoczywa niemała część odpowiedzialności za funkcjonowanie polskiej Temidy. Nowe zasady wyboru członków KRS, uwzględniające powyższe postulaty, można powiązać z proponowaną przez SSP „Iustitia” zmianą aktualnego modelu „samorządu” sędziowskiego, poprzez powierzenie tej kompetencji organom przedstawicielstwa władzy sądowniczej na szczeblu centralnym, przy uwzględnieniu zasady, że głos każdego sędziego ma taką samą moc przy wyłanianiu składu organu stojącego na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów.

Dla omawianej problematyki istotne znaczenie ma także powołany już wyrok TK z 18.7.2007 r.67, w którym stwierdzono niekonstytucyjność przepisów zakazujących łączenia funkcji członka KRS z funkcją prezesa lub wiceprezesa sądu. Nie polemizując ze stanowiskiem zaprezentowanym przez Trybunał68, należy jednak zwrócić uwagę, że w orzeczeniu tym zupełnie pominięto kwestię zagrożeń, jakie wiążą się z udziałem w Radzie osób pełniących funkcje będące elementem systemu nadzoru administracyjnego sprawowanego przez Ministra Sprawiedliwości. Faktycznie osoby te wzmacniają głos władzy wykonawczej w Radzie, naruszając tym samym proporcje określone w Konstytucji. Taki stan daje dodatkowe argumenty za tym, aby kompetencje do powoływania prezesów i wiceprezesów sądów przekazać w ręce samorządu sędziowskiego, a idąc dalej, sam nadzór administracyjny powierzyć Pierwszemu Prezesowi Sądu Najwyższego, na wzór sądownictwa administracyjnego.

2) Sędziowie w KRS69

Ilość sędziów zasiadających w Radzie II kadencje

W zestawieniu dotyczącym ilości kadencji pominięto Pierwszego Prezesa SN i Prezesa NSA. Jako dwie kadencje przyjęto także przypadki, gdy druga kadencja uległa skróceniu.

Reprezentacja okręgów sądowych przez sędziów sądów okręgowych i rejonowych przedstawia się następująco:

ü po 4 sędziów: SO w Gdańsku (II kadencje – 1), SO w Katowicach (II kadencje – 2), SO w Krakowie (II kadencje – 2), SO w Łodzi (II kadencje – 1);

ü po 3 sędziów: SO w Poznaniu (II kadencje – 0), SO we Wrocławiu (II kadencje – 2);

ü po 2 sędziów: SO w Lublinie (II kadencje – 0), SO w Siedlcach (II kadencje – 1), SO w Warszawie (II kadencje – 1);

ü 1 sędzia: SO w Kielcach, SO Krośnie (II kadencje), SO w Opolu (II kadencje), SO w Piotrkowie Trybunalskim, SO w Rzeszowie, SO w Szczecinie, (SW w Skierniewicach – zlikwidowany);

ü 0 sędziów w następujących okręgach: białostocki, bielski, bydgoski, częstochowski, elbląski, gliwicki, gorzowski, jeleniogórski, kaliski, koniński, legnicki, łomżyński, nowosądecki, olsztyński, ostrołęcki, płocki, przemyski, radomski, sieradzki, słupski, suwalski, świdnicki, tarnobrzeski, tarnowski, toruński, włocławski, zamojski, zielonogórski.

[/hidepost]