Sporządzanie opinii językoznawczych w sprawach o znieważanie – wybrane problemy teoretyczne i praktyczne
Siła negatywnego nacechowania wyrażeń o charakterze deprecjonującym
Jednym z istotnych wyróżników aktu znieważenia jest wysoka siła negatywnego aksjologicznego lub emocjonalnego nacechowania środków językowych. Kryterium to jest z kolei powiązane z pojęciem siły negatywnego nacechowania wyrażeń.
Należy podkreślić, że dokonywanie gradacji zniewag według ich siły ma długą tradycję. Zostało zastosowane już w „Polskim kodeksie honorowym” Władysława Boziewicza, opublikowanym w 1919 r., por. Zdjęcie 1.28.
Zdjęcie 1. Stopnie obrazy w „Polskim kodeksie honorowym” W. Boziewicza29
Współcześnie powyższa propozycja ma – rzecz jasna – jedynie wartość historyczną, jednak sama idea różnicowania siły zniewagi nie straciła na aktualności. Ocena wartości znieważającej wyrażeń językowych wymaga oczywiście innych kryteriów niż te, które zastosowano w „Polskim kodeksie honorowym”. Pojęciem wyznaczającym ramy teoretyczne zagadnienia różnicowania siły zniewagi może być sentyment, który oznacza wydźwięk emocjonalny wypowiedzi (ang. sentiment analysis). Pojęcie to jest wykorzystywane w badaniach odbioru treści m.in. na potrzeby marketingowe czy monitorowania mediów, a bazuje na 8 emocjach podstawowych, które dzieli się na pozytywne, negatywne i ambiwalentne. W sposób systematyczny wydźwięk emocjonalny jednostek leksykalnych polszczyzny jest odnotowywany w Słowosieci, relacyjnym słowniku semantycznym języka polskiego, w polu annotacje emocjonale. Wykorzystywana skala to: mocne negatywne, słabe negatywne, brak nacechowania, niejednoznaczne nacechowanie30. Ponadto można się posiłkować informacją o ekspresywnym nacechowaniu leksyki, zamieszczoną w WSJP w postaci kwalifikatorów pragmatycznych pogardliwy, pejoratywny31.