Czy w Polsce są wolne sądy?
Ocena z perspektywy trzech lat walki o praworządność¹

³⁰ Obecnie projekt ten w nieco zmienionej wersji został przyjęty przez Społeczną Komisję Kodyfikacyjną, dostępny na: https://komisjakodyfikacyjna.pl/

³¹ Zob. https://iustitia.pl/79-informacje/1940-obywatelski-projekt-zmian-w-ustawie-o-krajowej-radzie-sadownictwa

³² Uwagi powyższe opieram na stanowisku SSP „Iustitia”, dostępne na: https://iustitia.pl/strefa-wewnetrzna/strefa-wiedzy/opinie/1760-opinia-iustitii-w-sprawie-projektu-ustawy-o-zmianie-ustawy-prawo-o-ustroju-sadow-powszechnych-oraz-niektorych-innych-ustaw-druk-sejmowy-nr-1491

³³ T. jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 52; dalej jako PrUSP.

³⁴ Trybunał Konstytucyjny wyraźnie wywiódł, że niewątpliwie Minister Sprawiedliwości, jako administrator wszystkich sądów, musi mieć istotny udział także w procesie powoływania prezesów sądów, ale jego głos nie może być jednak dominujący (por. orzeczenie w sprawie K 11/93 i K 12/03).

³⁵ Ustawa z 12.7.2017 r. o zmianie ustawy prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1452).

³⁶ Zob. https://iustitia.pl/informacja-publiczna/2223-decyzje-kadrowe-w-sadach-ad-2018-ujawniamy-pelne-zestawienie

³⁷ Mówił o tym swego czasu sędzia Ł. Piebiak (wówczas jako działacz SSP „Iustitia”, obecnie jest wiceministrem sprawiedliwości i zmienił zdanie w tym temacie).

³⁸ Zob. https://iustitia.pl/dzialalnosc/opinie-i-raporty/2657-stan-niezaleznego-sadownictwa-w-polsce-z-perspektywy-sedziow-raport-stowarzyszenia-sedziow-polskich-iustitia-z-10-10-2018

³⁹ Dobrym przykładem jest sprawa byłego rzecznika KRS sędziego W. Żurka, który od decyzji prezes SO w Krakowie D. Pawełczyk-Woickiej nieskutecznie odwoływał się do KRS, której ona jest członkiem.

⁴⁰ Zob. https://krs.gov.pl/pl/aktualnosci/d,2018,12/5625,stanowisko-kra­jowej-rady-sadownictwa-z-6-grudnia-2018-r-dotyczace-skutkow-podjecia-przez-organ-samorzadu-sedziowskiego-uchwaly-o-odmowie-zaopiniowania-kandydatow-na-wolne-stanowiska-sedziowskie

⁴¹ Dla przykładu członek organu o nazwie KRS, sędzia SR w Jarosławiu Rafał Puchalski, po powrocie z MS, został prezesem SO w Rzeszowie i został delegowany do SA w Rzeszowie, a obecnie kandyduje do SA, którego kandydaturę rozpatrzy KRS, której jest członkiem.

⁴² Ustawa o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz ustawy o Sądzie Najwyższym z 12.4.2018 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 848).

⁴³ Jednoznacznie negatywna ocena tych zmian zawarta została choćby w orzeczeniu ECHR z 23.6.2016 r. w sprawie Baka przeciwko Hungary, skarga nr 20261/12.

⁴⁴ Ta ostania zmiana nastąpiła na mocy ustawy z 12.4.2018 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz ustawy o Sądzie Najwyższym (Dz.U. poz. 848 ze zm.), zob. https://iustitia.pl/strefa-wewnetrzna/strefa-wiedzy/oswiadczenia/2228-stanowisko-iustitii-w-sprawie-zmian-w-przepisach-dotyczacych-kolegiow-sadow

⁴⁵ Zalecenia Komitetu Ministrów Rady Europy Nr R (94)12.

⁴⁶ Orzeczenie ETPCZ z 10.10.2000 r., w sprawie Daktaras przeciwko ­Litwie, skarga nr 42095/98.

⁴⁷ Zob. szerzej P. Semper, System do poprawy?, Kwartalnik „Iustitia” Nr 3/2018, s. 148; zob. też http://katowice.wyborcza.pl/katowice/7,35063,24158011,ministerialna-kasta-od-ziobry-sie-nie-przepracowuje-systemem.html

⁴⁸ Zarówno na gruncie polskim, jak i europejskim wskazywano na bezzasadność takich porównań; zob. https://twojsad.pl/en/2018/04/11/iustitias-response-to-the-whitepaper-supplement/

⁴⁹ Ustawa o Sądzie Najwyższym z 8.12.2017 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 5).