Wykorzystanie Portalu Informacyjnego Sądów Powszechnych do dokonania czynności procesowej sądu

Ustawą z 28.5.2021 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw¹ prawodawca w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 oraz w ciągu roku od odwołania ostatniego z nich – wprowadza m.in. szczególny sposób doręczenia pism w sprawach rozpoznanych zgodnie z przepisami tego Kodeksu. Wprowadza uregulowanie szczególne w postaci nakazu zachowania sądu w obszarze czynności procesowej doręczenia pism.

Wprowadzenie

Ogólnie wyznaczona w tym miejscu norma prawa procesowego to powinność podjęcia działań dla stworzenia sytuacji, w której umożliwia się określonym podmiotom zapoznanie się z treścią przekazu. Działania te mają się zaś sprowadzać do umieszczenia tej treści w systemie teleinformatycznym. Dalszym obowiązkiem ustawodawcy powinno być tym samym stworzenie takiego systemu, aby umożliwić tym pomiotom odbiór treści pisma, która powinna być przy tym tożsama z umieszczoną w systemie.

Po odpisaniu ustawy z 28.5.2021 r. na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości obwieszczono dalszy etap przenoszenia polskiego sądownictwa z ery papierowej do cyfrowej. Efektem ustawy ma być usprawnienie pracy sądownictwa, lepszy dostęp obywatela do wymiaru sprawiedliwości, szybsze dostosowanie sądów do potrzeb XXI w. poprzez ich cyfryzację. W ramach zmian co do czynności doręczenia pism profesjonalnym pełnomocnikom dokonanie go za pośrednictwem specjalnego systemu teleinformatycznego – Portalu Informacyjnego Sądów Powszechnych. Pozwoli to ograniczyć ilość korespondencji papierowej, skrócić czas obiegu korespondencji między sądem a pełnomocnikiem. Stwierdzono, że już dziś pisma umieszcza się w portalu, tym samym nowe przepisy pozwolą na efektywne wykorzystanie sprawdzonych rozwiązań informatycznych. Uwolnią sądy od drukowania i wysyłania takiej korespondencji pocztą. Pismo będzie dostępne w systemie natychmiast po jego umieszczeniu, a skutek doręczenia nastąpi z dniem zapoznania się z nim przez pełnomocnika, a zarazem nie później niż 14 dni od umieszczenia na portalu².

Pozostaje więc przeprowadzenie analizy wprowadzonego uregulowania co do tak szeroko zakrojonego usprawnienia prowadzonych postępowań cywilnych. Analiza ta poza spojrzeniem na nowe uregulowanie z poziomu szybkości i sprawności postępowania – a także niezależnie od czasowego obowiązania nowych reguł będzie jednak wymagała także oceny zagwarantowania przy nowym sposobie doręczenia prawa dostępu strony do sądu, co łączy się tutaj z zapewnieniem prawidłowej procedury cywilnej³.

System teleinformatyczny przy czynności doręczenia

Wprowadzenie specjalnego sposobu doręczenia pism sądowych nastąpiło poprzez zamieszczenie nowej treści w art. 15zzs⁹ ustawy z 2.3.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych⁴. Stosownie do brzmienia art. 15zzs⁹ ust. 2 ZapobChoróbU – w braku możliwości wykorzystania systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe, sąd doręcza zawodowemu pełnomocnikowi pisma sądowe poprzez umieszczenie ich treści w portalu informacyjnym, którym jest systemem teleinformatycznym służącym udostępnianiu takich pism⁵. Wprowadzona w tym przepisie zasada doręczeń dla zawodowych pełnomocników nie obejmuje jednak pism, które podlegają doręczeniu wraz z odpisami pism procesowych stron lub innymi dokumentami niepochodzącymi od sądu. W przypadku rozpoznawania spraw według przepisów KPC nie ma obecnie ogólnego systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe (poza przypadkiem postępowań odrębnych). Pełnomocnikami zawodowymi, których obejmuje regulacja ustawy są adwokaci, radcowie prawni, rzecznicy patentowi oraz Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej (art. 15zzs9 ust. 2 zd. 1 ZapobChoróbU)⁶.

W treści ustawy z 6.12.2018 r. o Krajowym Rejestrze Zadłużonych⁷ dokonano zmiany przepisów ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych⁸. W art. 53 § 1a PrUSP wprowadzono postanowienie o utrzymywaniu przez Ministra Sprawiedliwości systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe, w którym tworzy się i przetwarza akta sprawy. Jednocześnie Minister Sprawiedliwości został upoważniony do wydania rozporządzenia (wraz z ministrem właściwym do spraw informatyzacji) dla określenia trybu zakładania i udostępniania konta oraz sposobu korzystania z konta w systemie teleinformatycznym obsługującym postępowanie sądowe, poprzez które będzie można wnosić pisma procesowe (art. 53d PrUSP). Przepisy te wejdą w życie w 1.12.2021 r. Do czasu wprowadzenia takiego systemu doręczenie pism sądowych dla zawodowych pełnomocników będzie więc następować poprzez system teleinformatyczny określony jako portal informacyjny (art. 15zzs⁹ ust. 2ZapobChoróbU).