Forum Konsumenckie przy Rzeczniku Praw Obywatelskich
The Consumer Forum attached to the Ombudsman’s office
We are presenting to you a block of texts associated with the activities of the Consumer Forum at the Ombudsman. It is in fact a committee of consumer experts established in September 2019. Professor Ewa Łętowska has been appointed its honorary chairperson. Also representatives of the Civil Law Team of the “Iustitia” Association of Polish Judges take part in the work of the Forum.
The idea of the Forum is to:
• Draft legislative proposals aimed at strengthening the position of consumer in relations with entrepreneurs;
• Join precedential court cases and thus influence the shaping of a pro-consumer ruling practice;
• Propose solutions aimed at strengthening institutions appointed to protect the consumer rights.
So far, the Forum dealt with, among others, Swiss franc denominated loans, position of senior consumers in court cases, life insurance investment policies.
The Forum operates in the spirit of Art. 76 of the Constitution of the Republic of Poland, taking into account European consumer laws and the abundant CJEU case law, whose impact on the application of law by national courts is constantly growing, which makes the national legislator face the challenge of making changes in the existing legal order.
Civil Law Team of the “Iustitia” Association of Polish Judges
Key words: committee of consumer experts, protection of consumer rights, Swiss franc denominated loans
* Autorka jest pierwszym polskim rzecznikiem praw obywatelskich, sędzią Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku.
1 Opracowanie zostało zainspirowane pracami Forum Konsumenckiego przy Rzeczniku Praw Obywatelskich. Tekst został po raz pierwszy opublikowny na stronie Rzecznika Praw Obywatelskich, zob. https://rpo.gov.pl/pl/content/ewa-letowska-kwalifikacje-prawne-w-sprawach-o-sanacje-kredyty-frankowe-da-mihi-factum-dabo-tibi-ius
2 E. Łętowska, Co ujawnia dyskurs o kredytach frankowych czyli o świadomym i nieświadomym uwikłaniu prawników „Europejski Przegląd Sądowy”, Nr 4/2020, s. 4–13. Dalsze przykłady energicznych lobbystycznych działań interpretacyjnych w interesie kapitału bankowego, zob. E. Łętowska, Niewinność uwikłanych, https://konstytucyjny.pl/ewa-letowska-niewinnosc-uwiklanych (dostęp z 28.3.2020 r.).
3 Np. umowy turystyczne tradycja konstrukcyjnie kwalifikowała jako zespół (łańcuch) różnych umów z różnymi podmiotami; dyrektywa 90/314 EWG, przesądziła o ich „pakietowym” charakterze (i stosownej, unitarnej konstrukcji podmiotowej). Jest to konsekwencja akcentowania w prawie europejskim raczej ekonomicznej niż konstrukcyjnej specyfiki. Dlatego też np. w prawie europejskim pojęcie sprzedaży wchłania większość umów o świadczenie usług.
4 Do sądów krajowych należy ustalenie w rozpatrywanych przez nie sprawach, jaka jest prawidłowa wykładnia prawa krajowego z 26.6.2010 r. Melki and Abdeli, C-189/10, ECLI:EU:C:2010:363, pkt 50 i przytoczone tam orzecznictwo; por. TSUE z 20.7.2017 r., Gerlvora, C-357/16, ECLI:EU:C:2017:573.
5 Klasycznym przykładem była sprawa zadośćuczynienia za krzywdę w ramach odpowiedzialności kontraktowej, wyrok TSUE z 12.3.2000 r., S. Leitner, C-168/00, ECLI:EU:C:2002:163.
6 Według szacunków NIK zawarto 985 700 długoterminowych umów o kredyty walutowe do 2017 r. Kredyty we frankach stanowiły ich 81%.
7 Wyroki TSUE: z 4.6.2009 r., Pannon GSM, C-243/08, ECLI:EU: C:2009:350, pkt 32, 33; z 15.3.2012 r., Pereničová i Perenič, C-453/10, ECLI:EU:C:2012:144 pkt 30; z 14.6.2012 r., Banco Español de Crédito, C-618/10, ECLI:EU:C:2012:349, pkt 65, 69; z 21.1.2015 r., Unicaja Banco i Caixabank, C-482/13, C-484/13, C-485/13 i C-487/13, ECLI:EU:C: 2015:21, pkt 31; z 21.2. 2013 r., Banif Plus Bank Zrt, C-472/11, ECLI:EU: C:2013:88, pkt 31 i 35; z 21.12.2016 r.; Gutiérrez Naranjo i in., C‑154/15, C‑307/15 i C‑308/15, pkt 57, 60; z 13.9.2018 r., Profi Credit Polska C-176/17, ECLI:EU:C:2018:711.
8 Wyroki TSUE z 6.10.2019 r., C-260/18, Dziubak, ECLI:EU:C:2019:819, pkt 67.
9 Por. niżej pkt 7–9.
10 Trafnie zwraca na uwagę K. Chróścik, Stwierdzenie nieważności umowy o kredyt frankowy to nie zawsze unieważnienie, zob. https://prawo.pl/biznes/stwierdzenie-niewaznosci-umowy-o-kredyt-frankowy-to-nie-zawsze,500914.html (dostęp 20.6.2010 r.).