Gwarancja dostępu do sądu w sprawie opartej na przepisach ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie
Jako niezrozumiałe musi się jawić w tej sytuacji ograniczenie czynności takiego doręczyciela, jakim jest Policja i Żandarmeria Wojskowa, do miejsca zamieszkania adresata, i to przy tak wątpliwych podstawach do jego wyznaczenia. A już szczególne wątpliwości budzi zapewnienie odpowiedniego czasu na odbiór pisma przy dodaniu, że odbiór następuje w sądzie, do którego przesyłka jest odsyłana.
Podczas gdy możliwe było wykorzystanie tej szczególnej pozycji Policji (Żandarmerii Wojskowej) w zakresie organów władzy publicznej dla uzyskania informacji co do przebywania i czasu pobytu adresata w danym miejscu. Połączenie tego z możliwością realizacji tej czynności w godzinach popołudniowych czy wczesnoporannych oraz w dni wolne od pracy – byłoby tutaj dużym atutem przy wyborze takiego sposobu doręczenia. Pozostawienie z kolei przesyłki w jednostce Policji z możliwością odbioru w oznaczonym terminie i z dopuszczalnością pozostawienia zawiadomienia w miejscu pobytu strony, z którego mogłaby je zabrać, stałoby się podstawą przyjęcia skutku doręczenia.
Uzyskanie przez policję (Żandarmerię Wojskową) wiadomości o planowanym miejscu pobytu strony z pouczeniem o dokonywaniu w tym miejscu doręczeń przez sąd w sprawach o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, jak również pouczeniem o uznaniu takich doręczeń za skuteczne, stałoby się szczególnie ważne przy wydaniu nakazu natychmiastowego opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakaz zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia (na podstawie art. 15aa ust. 1 PolicjiU czy art. 18a ust. 1 ŻandarWojskU). Ale możliwe byłoby także uzyskanie informacji o posiadaniu takiego adresu dla doręczeń przy wcześniejszej interwencji niezakończonej wydaniem nakazu (zakazu). W tym momencie uzasadnione stałoby się skrócenie czasu na podjęcie czynności doręczenia chociażby tylko z 7 do 3 dni, tak jak skrócono terminy do rozpoznania wniosku o zabezpieczenie roszczenia (art. 7552 § 4 KPC).
Nie ulega bowiem wątpliwości, że przy tak zakreślonym terminie rozpoznania sprawy konieczne jest wprowadzenie odrębnego sposobu doręczeń. Przy decyzji przewodniczącego o doręczeniu tradycyjnym nie udałoby się zapewnić takiej szybkości rozpoznania sprawy. Lecz nie musi się to odbywać z naruszeniem, a bynajmniej istotnym zagrożeniem zasady dostępu do sądu.
Wypadnie tutaj zaznaczyć, że zasada prawa – dostępu do sądu24 (co do przeprowadzenia postępowania – bycia wysłuchanym)– nie musi zostać wyłączona przez to, że konieczne jest zapewnienie realizacji zasady szybkości rozpoznania sprawy. Zasada prawa to norma optymalizacyjna, tj. norma nakazująca realizację pewnego stanu rzeczy w możliwie najwyższym stopniu przy uwzględnieniu faktycznych i prawnych możliwości, przez co może być spełniona w różnym stopniu25.
Pozostaje więc jeszcze dla zabezpieczenia takiej potrzeby przeprowadzenie porównania sytuacji doręczenia pisma – w ramach regulacji art. 5606 § 4 KPC z przypadkiem doręczenia pisma przy rezygnacji z wykonywania czynności doręczenia przez Policję (Żandarmerię Wojskową).
Doręczenie pisma przez operatora jako podmiot najczęściej wybierany do wykonania doręczenia, w rozważanej tutaj sytuacji braku wręczenia pism czy też doręczenia dorosłemu domownikowi (skoro należałoby go przy odwołaniu się do wcześniejszych uwag wyłączyć z takiej czynności, a tym samym całe doręczenie zastępcze na podstawie art. 138 § 1 KPC), powinno spowodować nieodebranie przesyłki (art. 139 § 1 KPC).
W takim wypadku doręczenie odpisu wniosku w przedmiocie nakazu opuszczenia mieszkania musiałoby zostać zrealizowane za pośrednictwem komornika na podstawie art. 1391 KPC. Poza przerzuceniem na wnioskodawcę podjęcia czynności co do doręczenia odpisu wniosku, nie udałoby się w żaden sposób rozpoznać spraw w terminie jednego miesiąca. Przy czym z samego założenia wynikałoby już, że nie stworzy się adresatowi możliwości odbioru pisma w miejscu jego zamieszkania, gdy Policja (Żandarmeria Wojskowa) zastosowała nakaz zabezpieczenia, a sąd go przedłużył albo uczestnik opuścił mieszkanie (art. 11a ust. 2 pkt 2 PrzemDomU).
Przy czym przesyłka zostanie zwrócona przez operatora po upływie 16 dni. Wtedy dopiero sąd będzie mógł podjąć jedynie decyzję o zobowiązaniu wnioskodawcy do jej doręczenia przez komornika sądowego. Komornik powinien zaś udać się celem doręczenia pod adres miejsca zamieszkania. Przy niewręczeniu pisma uczestnikowi postępowania, konieczne stanie się sprawdzenie przez komornika faktu zamieszkiwania uczestnika pod adresem miejsca zamieszkania. A następnie ponowne udanie się pod ten adres, aby pozostawić dla adresata zawiadomienie o możliwości odbioru pisma w terminie 14 dni. Dopiero po upływie tego terminu przesyłka byłaby zwracana sądowi. Takie prawdopodobieństwo przebiegu czynności doręczenia jest dość wysokie. Wtedy jednak zachowanie terminu do wydania orzeczenia w terminie miesiąca – przy konieczności przeprowadzenia rozprawy – jest nierealne (art. 5604 § 1 i art. 5605 KPC).