Regulacje prawne wprowadzone w celu przeciwdziałania skutkom epidemii wirusa SARS-CoV-2 w zakresie wykonania umów o udział w imprezie turystycznej oraz skutki tych regulacji dla organizatorów turystyki i podróżnych
W artykule przedstawiono sytuację prawną organizatorów turystyki w związku z zawartymi umowami o udział w imprezie turystycznej, do których wykonania jednak nie doszło z powodu siły wyższej, jaką był wybuch pandemii koronawirusa. Analizie poddane zostały regulacje prawne zawarte w ustawie o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (KoronawirusU)1, mające na celu przeciwdziałanie negatywnym skutkom epidemii w stosunku do organizatorów turystyki i podróżnych.
Wstęp
W związku z wybuchem epidemii wirusa SARS-CoV-2 sytuacja wielu osób, także przedsiębiorców uległa radykalnej zmianie i z reguły nie była to zmiana na lepsze. Pandemia i jej skutki w sposób szczególny dotknęła przedsiębiorców turystycznych, a wraz z nimi również podróżnych korzystających z usług turystycznych.
W niniejszej publikacji poddana zostanie analizie sytuacja prawna organizatorów turystyki i ich klientów w świetle regulacji prawnych wprowadzonych w celu przeciwdziałania skutkom pandemii koronawirusa. Przeprowadzone zostaną rozważania, jak nowe regulacje ustawowe, podyktowane koniecznością walki z epidemią wpłynęły na sytuację organizatorów turystyki oraz podróżnych. Zastanowimy się również, czy unormowania wprowadzone przez polskiego ustawodawcę zgodne są z prawem Unii Europejskiej oraz na ile precyzyjne są te nowe regulacje i spójne z systemem prawnym. W niniejszej publikacji nie zostanie zaprezentowany cały katalog środków o charakterze pomocowym, które państwo zaoferowało poszczególnym kategoriom przedsiębiorców turystycznych, tzw. tarcz dla turystyki, ani też nie będzie przeprowadzona analiza innych umów niż ta o imprezę turystyczną, jak np. umowa o powiązane usługi turystyczne czy umowa o pojedynczą usługę turystyczną. Takie kompleksowe studium przekraczałoby ramy niniejszego artykułu.
Pandemia koronawirusa SARS-CoV-2 została ogłoszona przez Światową Organizację Zdrowia w dniu 11.3.2020 r. Natomiast w Polsce stan zagrożenia epidemicznego został wprowadzony dwa dni później, czyli 13.3.2020 r. i obowiązywał na terenie całego kraju od 14. do 20.3.2020 r., a następnie w dniu 20.3.2020 r. zastąpiono go na wiele miesięcy stanem epidemii.
Zgodnie z art. 2 pkt 22 ustawy z 5.12.2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi2, stanem epidemii jest sytuacja prawna wprowadzona na danym obszarze w związku z wystąpieniem epidemii w celu podjęcia określonych w ustawie działań przeciwepidemicznych i zapobiegawczych dla zminimalizowania skutków epidemii. Można stwierdzić, że działania przeciwepidemiczne i zapobiegawcze podjęto w naszym kraju na szeroką skalę, co prawdopodobnie pozwoliło zminimalizować skutki epidemii, chociaż w dniu 2.12.2020 r. liczba osób, u których zdiagnozowano COVID przekroczyła 1 mln przypadków3.
W związku z wybuchem epidemii wprowadzono powszechne i daleko idące ograniczenia. W stosunku do branży turystycznej, w zależności od okresu, wprowadzono albo ograniczenia albo zakazy wykonywania działalności, np. przekroczenie granicy RP związane z automatycznym skierowaniem na 14-dniową kwarantannę, zamknięcie hoteli i innych obiektów hotelarskich, zamknięcie obiektów gastronomicznych, zakaz wykonywania przewozów lotniczych, zamknięcie wyciągów narciarskich. Dodać należy, że wszystkie te ograniczenia wprowadzane były z dnia na dzień, bez możliwości przygotowania się przedsiębiorców turystycznych i przedsięwzięcia przez nich działań minimalizujących ich straty finansowe.
Na gruncie legislacyjnym próbą ograniczenia negatywnych skutków pandemii było uchwalenie ustawy z 2.3.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (KoronawirusU), która weszła w życie 8.3.2020 r. Ustawa była kilkakrotnie nowelizowana, przy czym największe znaczenie dla branży turystycznej w świetle zobowiązań organizatorów turystyki miała zmiana tej ustawy z 17.9.2020 r.4, na podstawie której powołano Turystyczny Fundusz Zwrotów i Turystyczny Fundusz Pomocowy.