Strategia SSP „Iustitia” dotyczaca działań w krótkim, średnim i długim horyzoncie czasowym
17. Zwiększenie transparentności funkcjonowania sądów
Problem:
Od lat odnotowuje się brak zrozumienia zasad funkcjonowania sądów przez polskich obywateli, co wpływa na brak społecznego zaufania do tych instytucji. Sądy rzadko publicznie informują o okresie oczekiwania na rozpoznanie sprawy (wniosku), co powoduje poczucie bezradności wśród obywateli i przyczynia się do składania skarg na przewlekłość postępowania.
Jak wskazuje NIK, żaden z mierników stosowanych przez Ministra Sprawiedliwości nie pokazywał średniego czasu trwania postępowania od dnia pierwszego zarejestrowania sprawy w ewidencji sądowej, aż do jej prawomocnego zakończenia, w sytuacji, gdy sprawa nie zakończyła się w I instancji (tj. złożona została np. apelacja). W ocenie NIK wybiórcze publikowanie wyników statystycznych sądów i wielowymiarowych analiz oraz posługiwanie się przez ministra, m.in. w trakcie konferencji prasowych danymi na wysokim poziomie zagregowania, bez objaśnień co obejmują, jaki fragment rzeczywistości sądowej przedstawiają, było działaniem nierzetelnym. Nie służyło to budowaniu zaufania do sądownictwa.
Rozwiązanie:
Stałe publikowanie danych statystycznych dotyczących sądownictwa (w zakresie m.in. obciążenia sędziów i sądów, wpływu spraw do sądu, opanowania spraw, wskaźników zaległości w poszczególnych rodzajach spraw, czasu trwania postępowań sądowych od momentu wszczęcia do prawomocnego zakończenia, danych co do stabilności orzeczeń.
Możliwa perspektywa czasowa działań: średnioterminowa.
18. Racjonalizacja obowiązków statystycznych sądów
Problem:
Jak wynika z raportu NIK, Minister Sprawiedliwości stworzył i utrzymywał system statystyki i sprawozdawczości sądowej, w którym odnotowywana była niemal każda czynność urzędowa sądów. System ten wymuszał na sądach stałe, pracochłonne działania. Przykładowo, w 2019 r. czynności związane z przygotowaniem danych do sprawozdań statystycznych na 28 obowiązujących formularzach oraz ich wypełnieniem zajęły pracownikom sądów czas równoważny 127,5 tys. godzin pracy.
Rozwiązanie:
Ograniczenie do niezbędnego minimum obowiązków statystycznych sędziów i sekretariatów sądowych; wykorzystanie informatycznych systemów statystycznych czy robotów programowych; przekierowanie kadry ministerialnej liczącej ok 1300 osób do innych zadań realnie sprzyjających poprawie funkcjonowania sądów. Zakres takich obowiązków powinien być ustalany we współpracy m.in. z Instytutem Wymiaru Sprawiedliwości, komisjami kodyfikacyjnymi, KSSIP.
Możliwa perspektywa czasowa działań: średnioterminowa.