W Suwałkach obecni byli m.in. sędzia Maria Teresa Romer, założycielka i wieloletnia prezes Stowarzyszenia, prof. Małgorzata Gersdorf, Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego oraz dr Adam Bodnar, Rzecznik Praw Obywatelskich i oczywiście około 120 sędziów – członków „Iustitii”. Odczytano listy z życzeniami od przewodniczącego Krajowej Rady Sądownictwa i z Kancelarii Prezydenta. Z zaproszenia „Iustitii” nie skorzystał Minister Sprawiedliwości.

Obchody zaczęły się od uroczystej kolacji i balu. Następnego dnia odbyła się sesja jubileuszowa, po której nastąpił bardzo bogaty program kulturalny, w tym m.in. zwiedzanie Pokamedulskiego Zespołu Klasztornego w Wigrach i Dworu Miłosza w Krasnogrudzie, koncert Orkiestry Klezmerskiej Teatru Sejneńskiego, spektakl „Kroniki Sejneńskie” w wykonaniu aktorów tegoż Teatru oraz prezentacja lokalnej kuchni Suwalszczyzny. Dla chętnych przewidziano także wycieczkę do Wilna i Trok. Jubileusz został zorganizowany przez: Jacka Przyguckiego, prezesa Oddziału w Suwałkach oraz Beatę Faralisz, wiceprezes Oddziału w Olsztynie i Łukasza Piebiaka, który w zespole organizacyjnym reprezentował Zarząd Główny.

Na stronie internetowej Stowarzyszenia¹ dostępne są krótka historia „Iustitii”, relacja z obchodów jubileuszu, w tym także relacja wideo.

(IS)

¹ Zob. www.iustitia.pl.

Sąd Najwyższy na razie odroczył rozpoznanie sprawy i, mając poważne wątpliwości co do wykładni prawa, przedstawił zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu¹. To efekt pierwszej sprawy kasacyjnej o „kilometrówki” sędziów, czyli zwrot kosztów przejazdu do siedziby sądów na rzecz sędziów, którzy uzyskali zgodę na zamieszkiwanie poza miejscowością będącą siedzibą sądu i dojeżdżanie do miejsca orzekania własnym samochodem. „Iustitia” przygotowała wzory pozwów, które mogą być wnoszone przez sędziów pokrzywdzonych zaniżeniem wysokości stawek kilometrowych.

Sprawa dotyczy poprzedniego stanu prawnego (sprzed 1.1.2015 r.), kiedy to w każdym z okręgów wysokość stawki za kilometr dojazdu była określana odrębnie przez prezesa danego sądu okręgowego. Od 1.1.2015 r. stawki „kilometrówek” na terenie całego kraju zostały ujednolicone i obniżone do kwoty 30 groszy za kilometr, a zgodnie z nowelizacją PrUSP zwaną „Lex Biernacki”, prawa do zwrotu kosztów przejazdu mają zostać pozbawieni wszyscy sędziowie sądów rejonowych oraz sędziowie wyższych szczebli mieszkający w odległości do 20 km od siedziby sądu.

(IS)

¹ III PZP 5/15.

Dotychczas osiągnięte wyniki badania nie pozostawiają wątpliwości, że poziom stresu pracy w sądach jest niepokojąco wysoki, a sytuacja wymaga pilnych zmian systemowych. Anonimowe ankiety wypełniło 1400 osób, w tym urzędników, asystentów, referendarzy, kuratorów i pracowników administracyjnych. Niestety sędziów w tej grupie jest za mało, aby powstała reprezentatywna mapa i aby móc ukończyć badanie. Stąd apel „Iustitii” o wypełnianie ankiety.

Wstępne wyniki badania „Monitoring  stresu zawodowego w sądach i jego skutki zdrowotne” zaprezentowano na seminarium „Stres zawodowy w sądach powszechnych i jego skutki”, zorganizowanym przez Stowarzyszenie Zdrowa Praca. Potwierdzają one stresogenny charakter pracy w sądzie: 58% badanych choruje przewlekle, 88% świadczy pracę, gdy powinno skorzystać ze zwolnienia lekarskiego (zjawisko tzw. prezentyzmu), 100% badanych odpowiedziało, że „bardzo trudno zasypia”, 40% źle śpi.

Badano także, czy organizacja pracy w sądach sprzyja mobbingowi. Pod uwagę brano takie kryteria jak: obciążenie pracą, kontrolę nad pracą, klimat społeczny, styl przywództwa, kulturę organizacyjną i wiedzę o mobbingu. Na podstawie badania w polskich sądach powszechnych  ryzyko wystąpienia mobbingu oceniono na 66%.

Wniosek z badania: organizacja, w której odnotowuje się tego rodzaju wyniki badań psychologiczno-socjologicznych, według ekspertów, nie jest zdolna do normalnego funkcjonowania. Raport z zakończonego badania ma szansę stać się podstawą do dalszych działań, w tym z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Żeby tego dokonać potrzebni są jednak kolejni sędziowie, którzy zechcą wypełnić ankietę. Podajemy link do ankiety: https://www.badania.zdrowapraca.org/login.php?act=register&code=ae79c5.

(IS)

Do nabycia jest już publikacja „Ku lepszemu prawu – dyskurs nauki i praktyki. Uwagi na tle ostatnich zmian legislacyjnych w zakresie prawa cywilnego i procedury cywilnej” pod red. Ireneusza Kunickiego i Andrzeja Antkiewicza.

To wybrane wystąpienia i poszerzone referaty wygłoszone na konferencji „Aktualne projekty ustaw dotyczących zmian prawa spadkowego i procedury cywilnej”, która odbyła się w Toruniu w grudniu 2014 r. Jej organizatorem był toruński Oddział SSP „Iustitia”. Dyskutowano o rozwiązaniach legislacyjnych, które już wówczas weszły w życie lub niedługo później stały się obowiązującym prawem.

(IS)

– Chciałbym, by Państwa doświadczenia, które są często dużo większe aniżeli nas, urzędników, miały odzwierciedlenie nie tylko w strategicznych dokumentach, ale także w bieżącej pracy Ministerstwa Sprawiedliwości – komplementował przedstawicieli organizacji pozarządowych Minister Sprawiedliwości Borys Budka. Minister 14.10. br. podpisał Program współpracy z organizacjami pozarządowymi na rok 2016. Na uroczystości Stowarzyszenie „Ius­titia” reprezentowała wiceprezes Jolanta Korwin-Piotrowska.

Program współpracy to dokument, który opisuje istniejące formy współpracy pomiędzy ministerstwem sprawiedliwości oraz organizacjami pozarządowymi, a także definiuje cele i zasady tej współpracy. Dokument porządkować ma także reguły, według których mają odbywać się konsultacje publiczne ­aktów prawnych przygotowanych przez resort sprawiedliwości.

W pracach nad Programem uczestniczyli także przedstawiciele Stowarzyszenia „Iustitia”. W ciągu kilku miesięcy pracy zespół, w którym uczestniczyli, dokonał diagnozy potrzeb i oczekiwań dotyczących form i zakresu współpracy i przygotował projekt programu, który trafił do konsultacji społecznych. Opinię przedstawiło także Stowarzyszenie. Odniosło się w niej do zbyt krótkich terminów, które ministerstwo daje partnerom społecznym na opiniowanie aktów prawnych oraz pomijania sędziów w debacie o organizacji wymiaru sprawiedliwości. Jako przykład podano niezaproszenie przedstawicieli Stowarzyszenia „Iustitia” do powołanych przez ministra: Rady Społecznej ds. wdrożenia Strategii Modernizacji Przestrzeni Sprawiedliwości w Polsce oraz Społecznej Rady ds. Alternatywnych Metod Rozwiązywania Sporów.

Oprócz podpisania Programu w Warszawie odbyła się dwudniowa konferencja „Współpraca pomiędzy instytucjami przestrzeni sprawiedliwości i organizacjami pozarządowymi”, gdzie dyskutowano problemy udziału organizacji pozarządowych w postępowaniu karnym i wykonywaniu orzeczeń (w szczególności kar nieizolacyjnych), pomocy pokrzywdzonym i świadkom, pomocy prawnej i obywatelskiej, a także edukacji prawnej.

(IS)

– Krajowa Rada Sądownictwa, która stoi na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów oraz czuwa nad przestrzeganiem przez sędziów zasad etyki, zwraca się zatem do uczestników życia publicznego o rzetelność w prezentowaniu stanowisk i ocen. Powoływanie nieprawdziwych faktów i nierzetelnych ocen dotyczących funkcjonowania sądów i postaw sędziów godzi bowiem w wymiar sprawiedliwości stanowiący jeden z fundamentów Państwa będącego wspólnym dobrem wszystkich obywateli (art. 1 Konstytucji RP) – KRS upomniała w swojej uchwale¹ „osoby pełniące funkcje publiczne”.

Sprawa dotyczy tymczasowego orzeczenia opiekuńczego wydanego przez Sąd Rejonowy w Nisku o umieszczeniu trójki małoletnich dzieci państwa Katarzyny i Sławomira Bałutów w ośrodku opiekuńczo-wychowawczym i rodzinie zastępczej. Orzeczenie to wywołało gwałtowną krytykę ze strony części polityków i mediów. Ataki na sędzię Sądu Rejonowego w Nisku w sposób wyraźny przekroczyły zasady dopuszczalnej krytyki orzeczeń sądowych i wywołały sprzeciw środowiska sędziowskiego. SSP „Iustitia” oraz Stowarzyszenie Sędziów Rodzinnych w Polsce wydały uchwałę potępiającą nieuzasadnione ataki².

Wcześniej Rada przeprowadziła lustrację postępowania sądowego i stwierdziła, że „czynności Sądu były uzasadnione i zostały podjęte dla dobra małoletnich dzieci, w celu zapewnienia ich prawidłowego rozwoju”. KRS w swojej uchwale odniosła się do stanowiska Stowarzyszenia „Iustitia” oraz Stowarzyszenia Sędziów Rodzinnych w Polsce przyjętego w tej sprawie.

(IS)

¹ Uchwała Rady w związku z wypowiedziami osób pełniących funkcje publiczne, dotyczącymi tymczasowego orzeczenia opiekuńczego wydanego przez Sąd Rejonowy w Nisku o umieszczeniu małoletnich dzieci w ośrodku opiekuńczo-wychowawczym i rodzinie zastępczej, dostępna na: http://bit.ly/1QUhLgc

² Treść uchwały zarządu „Iustiii” dostępna na: www.iustitia.pl

Na temat sytuacji w tureckim wymiarze sprawiedliwości Stowarzyszenie „Iustitia” wypowiadało się ostatnio kilkakrotnie. Uchwały w tej sprawie podejmowały także międzynarodowe organizacje sędziowskie, Europejskie Stowarzyszenie Sędziów i MEDEL. Teraz jednak represje tureckich władz dotknęły tych, którzy upominali się o zachowanie demokratycznych standardów, tj. tureckie stowarzyszenie sędziów i prokuratorów YARSAV.

Murat Arslan, sędzia Sądu Konstytucyjnego Republiki Turcji, kierujący od lat stowarzyszeniem YARSAV i piętnujący naruszenia zasad demokracji i praworządności, został usunięty ze stanowiska sędziowskiego. Zastraszani są także inni członkowie YARSAV: pomijani są przy awansach, represjonowani dyscyplinarnie i poddawani szykanom – z przenoszeniem w odległe części kraju na czele. Jednocześnie władze Turcji powołały „nowe i niezależne” stowarzyszenie sędziów, deklarujące poparcie dla wszystkich decyzji władz politycznych.

Dlatego Stowarzyszenie „Iustitia” wystosowało apel do władz tureckich, w którym domaga się: zwolnienia przetrzymywanych w areszcie sędziów Mustafy Basara i Metina Özcelika; zaprzestania wspierania zależnego od władz Stowarzyszenia Jedności w Wymiarze Sprawiedliwości; zaprzestania ataków na YARSAV i przywrócenia jego prezesa Murata Arslana na stanowisko sędziego Sądu Konstytucyjnego Republiki Turcji.

Sprawą sędziów Tureckich zajmowały się także organizacje międzynarodowe: Europejskie Stowarzyszenie Sędziów i Stowarzyszenie MEDEL. Szczegóły na stronie internetowej „Ius­titii”.

Zgodnie z art. 83 ustawy z 27.7.2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych¹, czas pracy sędziego jest określony wymiarem jego zadań. O tym, co w sytuacji, gdy zadania sądownictwa cały czas rosną, dyskutowali uczestnicy konferencji „Czas pracy i warunki pracy sędziego (wymiar zadań)”. Patronat nad konferencją objęli Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego prof. dr hab. Małgorzata Gersdorf i  Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego prof. dr hab. Roman Hauser.

Podczas konferencji zaprezentowany został także projekt „Monitoring stresu zawodowego w sądach i jego skutki” prowadzony przez dr Katarzynę Orlak. Celem projektu jest ustalenie poziomu stresu związanego z pracą w polskich sądach. Za pomocą ankiet sprawdza, czy osoby związane z sądownictwem wykazują potrzebę zmiany sytuacji zawodowej, czy w miejscu pracy występuje ryzyko mobbingu itp. Dodatkowo badanie diagnozuje sposoby radzenia sobie ze stresem.

Obciążenie sędziów pracą rzadko bierze się niestety pod uwagę przy kreśleniu śmiałych wizji reform zmierzających do usprawnienia działania sądów. Uczestnicy konferencji dyskutowali, co w tej sytuacji jest realne, by można było uzyskać społeczny konsensus między oczekiwaniami i możliwościami.

(IS)

¹ T. jedn.: Dz.U. z 2015 r. poz. 133 ze zm.

Turcja, Rumunia i Polska to kraje, w których obecnie istnieje największe zagrożenie dla niezależności sądownictwa i niezawisłości sędziowskiej – wynika z bieżącego raportu o sytuacji wymiaru sprawiedliwości w krajach członkowskich MEDEL (Magistrats Européens pour la Démocratie et les Libertés). Organizacja obchodziła w Atenach swoje 30-lecie.

Najgorzej sytuacja sądownictwa wygląda w Turcji, gdzie władza polityczna konsekwentnie dąży do podporządkowania sobie sędziów. Stąd wyrazy solidarności dla tureckiego stowarzyszenia YARSAV. Z kolei w Rumunii pod pretekstem zwalczania korupcji władze próbują kontrolować sądy za pośrednictwem służb specjalnych. W Polsce niepokój MEDEL wzbudzają niekorzystne zmiany ustawowe pozbawiające władzę sądowniczą jej samodzielności i konstytucyjnej pozycji.

30-lecie MEDEL stało się także okazją do podsumowań. Polacy odgrywali w tej organizacji istotną rolę. Stowarzyszenie „Iustitia” jest jej członkiem niemal od początku istnienia. Ówczesna prezes „Iustitii” Maria Teresa Romer pełniła kiedyś nawet funkcję wiceprzewodniczącej tej organizacji. Tym razem Stowarzyszenie reprezentował prezes Maciej Strączyński.

(IS)

Na stronie internetowej Stowarzyszenia „Iustitia” w zakładce „Nasze publikacje” są już dostępne materiały z konferencji „E-protokół a wymiar sprawiedliwości”, która odbyła się 24.3.2014 r. w Warszawie. Można zapoznać się tam z różnymi głosami  i poglądami na temat wdrożenia tej innowacji do wymiaru sprawiedliwości.

(IS)