Jako sędziowie (…) pragniemy zwrócić uwagę na konieczność natychmiastowego podwyższenia płac sekretarzy sądowych, asystentów sądowych, pracowników obsługi oraz wszystkich pozostałych pracowników sądów” – tak zaczynają się uchwały zebrań Sędziów Sądów Rejonowych w Przemyślu i Trzciance. Podobne uchwały przegłosowano w Bydgoszczy, Zabrzu i Wągrowcu oraz wcześniej w Pile i Poznaniu. Stanowisko w tej sprawie przyjął także Zarząd Stowarzyszenia „Iustitia” oraz delegaci na ostatnie Zebranie Stowarzyszenia.

Zdaniem sędziów, wynagrodzenia urzędników w sądownictwie i prokuraturze nie odpowiadają godności sprawowanego przez nich urzędu oraz zakresowi obowiązków. Powoduje to odpływ wykwalifikowanej kadry pracowniczej, co ma bezpośrednie przełożenie na sprawność funkcjonowania sądów i prokuratur obciążonych coraz większą ilością obowiązków.

(IS)

Już wkrótce rozpocznie się rejestracja uczestników na kolejną edycję konferencji „Pomoc dzieciom – ofiarom przestępstw” organizowaną przez Fundację Dzieci Niczyje, Ministerstwo Sprawiedliwości oraz Urząd m.st. Warszawy, która odbędzie się 19 i 20 października w Warszawie.

To największe tego typu wydarzenie, w którym co roku bierze udział ponad 550 uczestników, wśród których znajdują się sędziowie, prokuratorzy, przedstawiciele nauki oraz organizacji pozarządowych.

Tematem przewodnim konferencji jest pomoc dzieciom, które doświadczyły różnych form przemocy i wykorzystywania, a także ochrona praw dzieci, które uczestniczą w procedurach prawnych. Krajowi i zagraniczni eksperci przedstawiają modelowe rozwiązania zapobiegania przestępstwom wobec dzieci oraz najnowsze ustalenia empiryczne i teoretyczne, dotyczące problemu krzywdzenia dzieci. Prezentowane są także projekty i inicjatywy praktycznej pomocy dzieciom-ofiarom przestępstw i ich rodzinom oraz profesjonalne wydawnictwa dotyczące tej problematyki. Program konferencji przewiduje m.in. sesje plenarne, wykłady i warsztaty w mniejszych grupach.

(IS)

Zarząd „Iustitii” poparł wniosek Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka o zaskarżenie do Trybunału Konstytucyjnego noweli Kodeksu karnego z 20.3.2015 r.¹ Zmiana ustawy w wypadku niektórych wykroczeń nadała Policji uprawnienia zatrzymania prawa jazdy na okres 3 miesięcy.

Ustawodawca nie wziął pod uwagę, że zatrzymanie prawa jazdy jest w istocie orzeczeniem zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych. Zakaz taki jest środkiem karnym, który zgodnie z przepisami Kodeksu karnego i Kodeksu wykroczeń orzekać może wyłącznie sąd. Osobie, której zakaz dotyczy, przysługują przewidziane prawem środki odwoławcze, a środek karny podlega wykonaniu dopiero wtedy, gdy orzeczenie jest prawomocne. Tymczasem według nowych przepisów zatrzymanie ma być obowiązkowe, nie podlegać kontroli sądu, będzie natychmiast wykonalne, a kierowcy nie będą przysługiwać żadne środki odwoławcze poza ewentualną skargą do sądu administracyjnego, który może badać tylko zgodność decyzji z prawem, a nie jej merytoryczną zasadność.

Kolejnym zarzutem wobec ustawy jest wprowadzenie podwójnej karalności za to samo wykroczenie.

(IS)

¹ Ustawa o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw z 20.3.2015 r., Dz.U. z 2015 r. poz. 541.

Bez konsultacji społecznych, w trybie inicjatywy poselskiej do Sejmu trafił projekt ustawy likwidujący instytucję Rzecznika Ubezpieczonych¹. Jego uprawnienia ma przejąć nowy super urząd Rzecznika Finansowego, chociaż zakres jego działania wobec rynku ubezpieczeniowego miałby być węższy niż dotychczas. Stowarzyszenie „Iustitia” protestuje przeciwko tej zmianie.

Instytucja Rzecznika przez 20 lat istnienia w bardzo istotny sposób wpłynęła na zapewnienie gwarancji praw ubezpieczonych. Ubezpieczeni w wielu wypadkach mogli uzyskać ochronę bez wchodzenia na drogę postępowania sądowego, a gdy sprawa trafiała do sądu, mieli możliwość uzyskania różnorodnego wsparcia merytorycznego. Rzecznik odegrał pozytywną rolę w wyznaczaniu trendów rozstrzygania powszechnie spotykanych problemów ubezpieczeniowych.

Uzasadnienie projektu ustawy nie wyjaśnia, jakie argumenty stoją za likwidacją dobrze ocenianej instytucji. W dniu 10.7.2015 r. ustawa została jednak uchwalona przez Sejm i obecnie oczekuje na stanowisko Senatu.

(IS)

¹ Druk sejmowy nr 3430, dostępny na: www.sejm.gov.pl.

Stowarzyszenie MEDEL (Magistrats Européens pour la Démocratie et les Libertés, Europejscy Sędziowie i Prokuratorzy na rzecz Demokracji i Wolności) złożyło oświadczenie o chęci przystąpienia i przedstawienia opinii „przyjaciela sądu” (amicus curiae) do toczącego się przed polskim Trybunałem Konstytucyjnym postępowania o zbadanie zgodności z Konstytucją niektórych przepisów ostatniej nowelizacji PrUSP (Lex Biernacki) – to najważniejsze dla nas ustalenie spotkania tego międzynarodowego stowarzyszenia, które miało miejsce we Włoszech. Wniosek o dopuszczenie do udziału w postępowaniu przed TK złożyła również „Iustitia”.

Poza tym na spotkaniu MEDEL, na którym „Iustitię” reprezentował sędzia Łukasz Piebiak, delegaci dyskutowali m.in. o kwestiach terroryzmu we Francji i szerzej w Europie oraz o masowym napływie imigrantów z Afryki. Ustalono, że stowarzyszenia członkowskie MEDEL przygotują raporty na temat praktyki stosowania prawa przez sądy w sprawach imigrantów, jak również zostanie przeprowadzona ankieta mająca na celu zbadanie sytuacji w tym obszarze w poszczególnych państwach europejskich.

Swoimi problemami podzielili się także gospodarze. Sędzia Gualtiero Michaelini przedstawił sytuację związaną z uchwaleniem przez włoski parlament ustawy pozwalającej każdemu pozwać państwo w procesie cywilnym z obligatoryjnym udziałem sędziego o odszkodowanie za ów błąd z regresem (w razie uwzględnienia powództwa) bezpośrednio do majątku sędziego odpowiadającego materialnie i osobiście. Zapowiedział, że włoscy sędziowie będą starali się doprowadzić do stwierdzenia niezgodności tej ustawy z Konstytucją.

(IS)

Prezydent podpisał ustawę o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury¹. Stowarzyszenie „Iustitia” apelowało do prezydenta o niepodpisywanie wadliwej ustawy. Pomimo to prezydent poparł rozszerzenie uprawnień Ministra Sprawiedliwości w zakresie powoływania i odwoływania dyrektora szkoły, a także jej wykładowców. Minister zyskał prawo weta wobec osoby każdego wykładowcy, który miałby w Krajowej Szkole wykładać, a Prokurator Generalny – analogiczne prawo weta wobec tych wykładowców, którzy są prokuratorami. Na dodatek ustawa nie dopuszcza żadnej procedury odwoławczej od takiej decyzji. Nie wymaga też od ministra ani prokuratora generalnego przedstawienia żadnego uzasadnienia.

Ponieważ Krajowa Szkoła Sądownictwa i Prokuratury zaliczana jest do organów wymiaru sprawiedliwości i nie jest częścią ministerstwa, będącego organem władzy wykonawczej, Stowarzyszenie „Iustitia” uznało tę zmianę za kolejne naruszenie zasad równorzędności władz i niezależności władzy sądowniczej.

(IS)

¹ Ustawa z 9.4.2015 r. o zmianie ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. poz. 694.

Przedstawiciele praktycznie wszystkich profesji prawniczych, tj. adwokatów, asystentów sędziego, komorników, notariuszy, referendarzy sądowych i sędziów, którzy wzięli udział w dniu 13.5.2015 r. w roboczym spotkaniu dotyczącym zagadnień związanych z utworzeniem Konfederacji Organizacji Prawniczych, byli zgodni co do zasadności powołania takiego forum. Spotkanie na Wydziale Prawa i Administracji UW miało formę seminarium prowadzonego przez dra Pawła Skuczyńskiego. Inicjatorem spotkania było Stowarzyszenie „Iustitia”.

Konfederacja ma być w założeniu forum demokratycznej dyskusji opartej na niezależności wszystkich partnerów, ułatwiającego wymianę informacji i poglądów oraz pozwalającego uczynić głos środowiska prawniczego bardziej wyraźnym w debacie publicznej. Na spotkaniu dyskutowano kwestie formalne dotyczące zasad działania Konfederacji.

(IS)

Europejskie Stowarzyszenie Sędziów (EAJ) wydało rezolucję, która wspiera polskich sędziów w sprawie toczącego się przed Trybunałem Konstytucyjnego postępowania o zbadanie zgodności z Konstytucją niektórych przepisów nowelizacji PrUSP. Organizatorem kolejnego dorocznego spotkania EAJ była Polska. Ponad 70 delegatów z całej Europy obradowało w Gdańsku.

Sprawę ustawy, która m.in. daje ministrowi sprawiedliwości nieograniczony dostęp do danych osobowych znajdujących się w aktach spraw sądowych i zgromadzonych w sądowych systemach informatycznych przedstawił w imieniu Stowarzyszenia „Iustitia” sędzia Łukasz Piebiak. Wskazywał, że możliwość żądania przez ministra przedstawienia akt spraw i informacji zawartych w elektronicznych aktach każdej sprawy narusza zasady niezawisłości sądów. Delegaci poparli stanowisko polskich sędziów. W wydanej rezolucji czytamy, że zarówno w przypadku akt tradycyjnych, jak i tych prowadzonych w formie elektronicznej, należy wykazać się szczególną troską o zachowanie tajemnicy danych osobowych. Dane te nie powinny być dostępne dla podmiotów zewnętrznych wobec wymiaru sprawiedliwości – z ministrem sprawiedliwości włącznie.

Po raz kolejny na forum EAJ omawiana była sytuacja sądownictwa w Turcji. Władza wykonawcza w tym kraju jawnie próbuje podporządkować sobie tamtejszą Wysoką Radę Sędziów i Prokuratorów. Nieuprawnione ingerencje władzy wykonawczej w działania władzy sądowniczej są tam na porządku dziennym. Delegaci przyjęli raport i rezolucję dotyczące sytuacji sądownictwa w Turcji, w której domagają się uwolnienia sędziów Metina Özçelika i Mustafy Başera aresztowanych za wydanie orzeczeń niewygodnych dla władzy politycznej¹.

Kolejna rezolucja EAJ dotyczyła Ukrainy. Sędziowie wszystkich instancji w tym kraju zostali poddani lustracji. Rodzi to obawy, że może to być instrument do usuwania sędziów wydających orzeczenia, które mogłyby nie spodobać się politykom sprawującym władzę. Dlatego EAJ przestrzega w swojej rezolucji przed wprowadzaniem tego rodzaju mechanizmów i wskazuje, jakie kryteria powinny zostać spełnione, aby taka lustracja nie stanowiła naruszenia zasad niezawisłości sędziowskiej i trójpodziału władz.

EAJ wystosowało także listy do władz Czarnogóry i Belgii dotyczące sytuacji w tych krajach. W pierwszym wypadku chodziło o planowane uregulowania obniżające wynagrodzenia sędziów, w drugim o niedostateczny, zdaniem belgijskich sędziów, poziom dofinansowania wymiaru sprawiedliwości.

(IS)

¹ Polską wersję językową raportu i rezolucji można znaleźć na stronie internetowej Stowarzyszenia.

Fundacja Dom Sędziego Seniora rozpoczęła działalność. Kluczowe dla jej działania będzie wsparcie sędziów. Fundacja dystrybuować będzie „cegiełki”, liczy też na wpłaty na rachunek bankowy: 27 1020 1097 0000 7102 0272 1082. Wpłat można dokonywać jednorazowo, jak również złożyć stałe zlecenie comiesięcznych potrąceń z wynagrodzenia. Powstała również strona internetowa Fundacji www.domsedziegoseniora.org.

(IS)

W ostatnim czasie odbyły się konferencje SSP „Iustitia” na następujące tematy:

• w dniu 31.3.2015 r. w Warszawie nt. reformy KPK (na stronie internetowej stowarzyszenia dostępny jest zapis wideo¹);

• w dniu 14.4.2015 r. w Warszawie „Szkoda na osobie – perspektywa sądu, poszkodowanego, ubezpieczyciela” (organizatorzy: SSP „Iustitia”, Zakład Ubezpieczeń Społecznych i Polska Izba Ubezpieczeń);

• w dniu 8.5.2015 r. w Poznaniu „Ustalanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia w postępowaniu karnym, cywilnym i podatkowym (organizatorzy: SSP „Iustitia” Oddział Wielkopolski, WPiA UAM, Krajowa Izba Doradców Podatkowych Oddział w Poznaniu, Koło Naukowe Prawa Finansowego „Pecunia”);

• w dniu 22.5.2015 r. w Warszawie „Problematyka opinii lekarskiej w postępowaniu sądowym i błąd w sztuce lekarskiej” (organizatorzy: Oddział Stowarzyszenia „Iustitia” w Warszawie wspólnie ze Stowarzyszeniem Prokuratorów RP i Krajową Izbą Lekarską).

Szersze relacje z konferencji zamieszczone są na stronie internetowej Stowarzyszenia.

(IS, BP)

¹ Zob. http://bit.ly/1RuKZn0.