Szanowni Czytelnicy,
Kwartalnik, który mamy przyjemność Państwu zaprezentować, po raz pierwszy jest prawie w całości poświęcony kwestiom ustrojowym.
Jego zasadniczym tematem jest Kongres Prawników Polskich, który odbył się 20.5.2017 r. w Katowicach. Po Nadzwyczajnym Kongresie Sędziów Polskich, to kolejne wydarzenie, które przejdzie do historii naszego sądownictwa.
Cele i założenia Kongresu przedstawili w przemówieniach inauguracyjnych przedstawiciele organizatorów. Pierwszy głos zabrał Jacek Trela, prezes Naczelnej Rady Adwokackiej, który stwierdził, że sędziowie, adwokaci i radcowie prawni, są w stanie gotowości do wspólnego działania na rzecz reformowania polskiego wymiaru sprawiedliwości. Wskazał, że Kongres został zwołany właśnie po to, aby podjąć debatę, w jaki sposób usunąć mankamenty wymiaru sprawiedliwości. Maciej Bobrowicz, prezes Krajowej Rady Radców Prawnych zwrócił uwagę, że na Kongres przyjechali przedstawiciele wszystkich zawodów prawniczych, a także przedstawiciele organizacji obywatelskich. Nie ma znaczenia, jaki zawód wykonują i z jakiej części kraju przyjechali. Wszyscy bowiem stanęli po stronie sprawiedliwości. Z kolei Krystian Markiewicz, Prezes Zarządu SSP „Iustitia” wskazał, że sądy istnieją po to, by chronić niezbywalne prawa człowieka, szczególnie jego godność. Sędziowie nie tylko mają prawo zabierać głos, ale mają obowiązek o tym mówić, by chronić najważniejsze wartości konstytucyjne i nikt z tego obowiązku nie może ich zwolnić.
Prezydent RP Andrzej Duda wystosował list do uczestników Kongresu, który odczytał w jego imieniu Andrzej Dera, Sekretarz Stanu w Kancelarii Prezydenta RP. W liście tym wskazał m.in., że sędzia nie powinien recenzować działalności innych organów władzy publicznej oraz występować jako strona debaty religijnej, etycznej, światopoglądowej czy politycznej.
Z listem tym korespondowało wystąpienie Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego Małgorzaty Gersdorf, która podniosła, że walka polityków z sędziami przebiega dzisiaj pod symbolicznym hasłem „apolityczności”. Są jednak takie sprawy, o których sędziowie – szanując godność swojego urzędu – milczeć nie powinni. Pani Prezes wskazała kilka punktów, na których powinien opierać się program odbudowy państwa.
Z kronikarskiego obowiązku publikujemy także wystąpienie Wiceministra Sprawiedliwości Marcina Warchoła.
Kongres zaszczycili swoją obecnością goście zagraniczni: Koen Lenaerts, Prezes Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, Nuria Diaz Abad, Przewodnicząca Europejskiej Sieci Rad Sądownictwa, Thomas Guddat, Prezes Polsko-Niemieckiego Stowarzyszenia Sędziów oraz Wiceprezes MEDEL, prof. Anne Sanders z Uniwersytetu w Bonn.
Publikujemy także okolicznościowy list Fransa Timmermansa – Pierwszego Wiceprzewodniczącego Komisji Europejskiej, w którym podkreślił, że wszyscy musimy podejmować nadzwyczajne wysiłki, aby wspierać niezależność sądownictwa w całej Europie, a zwłaszcza w Polsce.
Warto sięgnąć po relację z pierwszego panelu Kongresu: „Niezależny sąd jako gwarant praw i wolności obywatela”. W ramach tego panelu wystąpili: prof. Jerzy Stuhr, prof. Adam Strzembosz, prof. Maciej Gutowski, prof. Krystian Markiewicz oraz prof. Wojciech Popiołek.
W relacji z Kongresu nie zabrakło fragmentów wystąpień licznej grupy adwokatów, a także listów Polskiej Izby Mediatorów i grupy obywateli do uczestników Kongresu.
Gorąco polecam artykuł sędzi Doroty Zabłudowskiej „Kongres prawników – blaski i cienie”, w którym wskazała, odnosząc się m.in. do wzmiankowanego wystąpienia Wiceministra Sprawiedliwości, że na Kongresie zabrakło konstruktywnego udziału przedstawicieli władzy wykonawczej.
Ponadto publikujemy artykuł sędziego Michała Kopcia dotyczący początków niezależnego sądownictwa w Polsce, genezy i warunków, w jakich tworzyły się struktury sądownictwa, a także jubileuszu 100-lecia działalności Sądu Najwyższego. Ze smutkiem należy stwierdzić, że nie został on należycie uhonorowany przez pozostałe władze. Sędziowie jednak pamiętają.
Bardzo silny punkt tego numeru stanowi tekst sędziego Krzysztofa Romualda Kozłowskiego przedstawiający genezę Forum Współpracy Sędziów, etapy tworzenia się oddolnej inicjatywy o charakterze samorządowym.
W ustrojowy charakter kolejnej odsłony Kwartalnika wpisuje się także artykuł dr. Ryszarda Balickiego o intrygującym tytule: „Nie-glosa do nie-wyroku, czyli kilka uwag na marginesie sprawy K 5/17”.
Sędziowie bacznie przyglądają się sytuacji prokuratorów, dlatego nie mogło zabraknąć artykułu ,,Dobra zmiana w prokuraturze” autorstwa prokurator Iwony Palki.
Kończąc, jak zwykle zachęcam do zapoznania się z informacjami o bieżących wydarzeniach z życia wymiaru sprawiedliwości i naszego środowiska, a także kolejnymi tekstami sędziego Dariusza Drajewicza i dr. hab. Macieja Jońcy.
Tomasz Zawiślak
Zastępca Redaktora Naczelnego