IUSTITIA – Kwartalnik Stowarzyszenia Sędziów Polskich

Prezydent RP odmówił powołania 10 kandydatów przedstawionych mu przez KRS do pełnienia urzędu sędziego

Opublikowano 30 sierpnia 2016, autor: redakcja_iustitia

Postanowieniem z 22.6.2016 r. Prezydent RP Andrzej Duda odmówił powołania 10 kandydatów przedstawionych mu przez Krajową Radę Sądownictwa do pełnienia urzędu na stanowiskach sędziów: WSA, SA, SO i SR. Decyzji swojej Prezydent RP w żaden sposób nie uzasadnił.

„Iustitia” w reakcji na tę sytuację stwierdziła, że: „zgodnie z Konstytucją RP Prezydentowi nie przysługuje prerogatywa oceny i wyboru kandydatów na sędziów. Rola głowy państwa ogranicza się do ceremonialnego aktu powołania. Procedura oceny osób zgłaszających się na wolne stanowiska sędziowskie została szczegółowo uregulowana w przepisach ustawy o KRS. Biorą w niej udział m.in. zasiadający w Radzie: przedstawiciel Prezydenta RP, posłowie, senatorowie, Minister Sprawiedliwości, sędziowie. Prezydent RP w odróżnieniu od Rady nie dysponuje procedurą ani narzędziami oceny merytorycznej przydatności do zawodu sędziego. Decyzja Prezydenta nie znajduje oparcia w przywołanym w treści postanowienia art. 179 Konstytucji. Działanie takie stanowi powtórzenie niebezpiecznego dla ogółu obywateli precedensu, zmierzającego do wyłaniania sędziów na podstawie niejasnych kryteriów. Powoduje, że proces nominacji sędziowskich staje się mniej transparentny i bardziej podatny na wpływy polityczne”¹.

Podobne stanowisko w sprawie przyjęły we wspólnym oświadczeniu cztery stowarzyszenia sędziowskie: „Iustitia”, Stowarzyszenie Sędziów „Themis”, Stowarzyszenie Sędziów Rodzinnych w Polsce oraz Stowarzyszenie Sędziów Rodzinnych „Pro Familia”². Podkreśliły naruszenie konstytucyjnych zasad dotyczących procesu nominacyjnego sędziów. Wskazały na standardy budowane przez Europejski Trybunał Praw Człowieka, który od wyroku Wielkiej Izby z 19.4.2007 r. w sprawie Vilho Eskelinen i inni przeciwko Finlandii³ stwierdził, że art. 6 Konwencji, który stanowi, że każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą (…), ma zastosowanie w sporach odnoszących się do powołania na urząd sędziego i awansowania, chyba że państwo wykaże, że łącznie występują dwie okoliczności. Po pierwsze, że w danym prawie krajowym doszło do wyraźnego wyłączenia dostępu do sądu dla pewnej kategorii funkcjonariuszy cywilnych. Po drugie, że nawet jeśli do wyłączenia dostępu dochodzi, musi być ono oparte na „obiektywnych racjach związanych z interesem państwa” (objective grounds in the State’s interest). Pochodzący z 2007 r. standard konwencyjny i związany z nim dwuczłonowy test kontrolny Trybunał wielokrotnie zastosował w kolejnych latach do wszelkich kategorii sporów dotyczących sędziów. Tak było w sprawach związanych z rekrutacją lub mianowaniem sędziów (np. wyrok z 26.7.2011 r. w sprawie Juričić przeciwko Chorwacji⁴), ich promowaniem (np. postanowienie z 9.10.2012 r. w sprawie Dzhidzheva-Trendafilova przeciwko Bułgarii⁵), przeniesieniem (np. wyrok z 18.9.2012 r. w sprawie Ohneberg przeciwko Austrii⁶), wreszcie z usunięciem z funkcji lub zawodu (np. wyrok z 5.2.2009 r. w sprawie Olujić przeciwko Chorwacji⁷).

W imieniu Ministerstwa Sprawiedliwości sprawę skomentował Łukasz Piebiak. Stwierdził, że Ministerstwo nie zamierza interweniować w sprawie, gdyż jest to osobista prerogatywa Pana Prezydenta i nie chce jej oceniać⁸.

¹ Zob. http://iustitia.pl/oswiadczenia/1293-stanowisko1

² Zob. http://iustitia.pl/oswiadczenia/1293-stanowisko1

³ Skarga nr 63235/00, wszystkie orzeczenia ETPCz dostępny na: www.echr.coe.int

⁴ Skarga nr 58222/09.

⁵ Skarga nr 12628/09.

⁶ Skarga nr 10781/08.

⁷ Skarga nr 22330/05.

⁸ Zob. http://goo.gl/kMtxpw

Opublikowano IUSTITIA 2(24)/2016, Sprawy bieżące | Skomentuj

Nadzwyczajny Kongres Sędziów Polskich

Opublikowano 30 sierpnia 2016, autor: redakcja_iustitia

Stowarzyszenie Sędziów Polskich „Iustitia”, Stowarzyszenie Sędziów „Themis”, Stowarzyszenie Sędziów Rodzinnych w Polsce oraz Stowarzyszenie Sędziów Rodzinnych „Pro Familia” wraz z Krajową Radą Sądownictwa postanowili zwołać na 3.9.2016 r. Nadzwyczajny Kongres Sędziów Polskich w Warszawie.

Sprawnie działający wymiar sprawiedliwości oraz niezależne od władzy wykonawczej i ustawodawczej sądownictwo to fundament ochrony podstawowych praw i wolności obywateli, podstawa państwa prawa, a także gwarancja stabilności gospodarczej Polski.

Wychodząc naprzeciw zgłaszanym w środowisku sędziowskim postulatom powszechnej debaty na temat sądownictwa, zagrożeń dla niezawisłości sędziów i niezależności sądów – Stowarzyszenie Sędziów Polskich „Iustitia”, Stowarzyszenie Sędziów „Themis”, Stowarzyszenie Sędziów Rodzinnych w Polsce oraz Stowarzyszenie Sędziów Rodzinnych „Pro Familia” wraz z Krajową Radą Sądownictwa postanowili zwołać na 3.9.2016 r. (sobota) Nadzwyczajny Kongres Sędziów Polskich. Kongres odbędzie się w Warszawie.

Apelujemy do wszystkich sędziów, niezależnie od tego czy są członkami ww. stowarzyszeń, czy są w czynnej służbie, w stanie spoczynku, na delegacji o uczestnictwo w Nadzwyczajnym Kongresie Sędziów Polskich.

Zgłoszenia do udziału w Kongresie prosimy kierować na adres mailowy: [email protected]. Uprzejmie prosimy o to, by w zgłoszeniu zawarte były: imię, nazwisko, sąd. Dalsze szczegółowe informacje będą zamieszczane na oficjalnej stronie internetowej Kongresu: http://iustitia.pl/kongres-sedziow.

Opublikowano IUSTITIA 2(24)/2016, Sprawy bieżące | Skomentuj

Czystka w sądownictwie najwyższego szczebla w Turcji

Opublikowano 30 sierpnia 2016, autor: redakcja_iustitia

Władze tureckie od wielu miesięcy podejmowały działania zmierzające do osłabienia władzy sądowniczej w Turcji. Relację z tych działań przedstawił przed wakacjami sędzia Murat Durmaz, członek zarządu Tureckiego Stowarzyszenia Sędziów i Prokuratorów YARSAV. Zwraca uwagę analogia niektórych działań władzy wykonawczej wobec sędziów w różnych krajach. Obecnie autor listu po aresztowaniu został zwolniony ze służby, a samo stowarzyszenie zlikwidowano, wszystko to w ramach represji podjętych 15.7.2016 r. Poniżej przedstawiamy treść listu¹.

Po przeniesieniu niemal 9000 sędziów (łącznie około 15 000) w okresie krótszym niż 20 miesięcy i przyjęciu tysięcy politycznych lojalistów na wysokie stanowiska sędziowskie i prokuratorskie rząd, pod przykryciem „reformy sądownictwa”, „reorganizacji sądownictwa”, wykorzystując pretekst usuwania „członków struktur równoległych”, zmniejsza o połowę liczbę sędziów sądów najwyższego szczebla.

Projekt ustawy, mającej na celu zmianę struktur sądów najwyższego szczebla, Rady Państwa i Sądu Kasacyjnego, został już przekazany do Parlamentu przez Partię Sprawiedliwości i Rozwoju, która planuje przyjęcie ustawy przez Parlament przed przerwą w obradach, która nastąpi pod koniec czerwca.

Zgodnie z projektem, liczba sędziów Sądu Kasacyjnego zostanie zmniejszona z 516 do 200, zaś liczba sędziów Rady Państwa spadnie ze 195 do 90. Kadencja sędziów zostanie zakończona wraz z wejściem w życie ustawy. Niezwłocznie gdy to nastąpi, Rada Sądownictwa, pozostająca pod bezpośrednią kontrolą rządu, w ciągu 5 dni ponownie powoła na stanowiska w sądach najwyższego szczebla osoby z grupy dotychczasowych sędziów. Niektórzy członkowie Rady Państwa zostaną wyznaczeni bezpośrednio przez Prezydenta Erdoğana. Sędziowie, których kadencja ulegnie zakończeniu i którzy nie zostaną ponownie powołani na stanowiska w sądach najwyższego szczebla, zostaną wysłani do sądów niższych instancji jako zwykli sędziowie. Kadencja nowo powołanych sędziów będzie ograniczona do 12 lat.

Z tymi najnowszymi działaniami silnie kontrastuje fakt, że ten sam rząd w 2011 i 2014 r. zwiększył liczbę sędziów na najwyższych stanowiskach i podwoił liczbę samych stanowisk pod pretekstem ogromu pracy. Obecnie, aby pozbyć się dysydentów, rząd zmniejsza liczbę sędziów zajmujących najwyższe stanowiska w sposób, który może zostać określony jedynie jako „cywilny zamach stanu”. Gdy zostaną usunięci strażnicy demokracji, społeczeństwo stanie się bezbronne wobec aktów dyktatury i działań rządu.

Turecka konstytucja pozwala sędziom pełnić urząd do czasu przejścia w stan spoczynku w wieku 65 lat, co dotyczy również sędziów na najwyższych stanowiskach. Tym samym projektowana ustawa pozostaje w sprzeczności z konstytucyjną zasadą nienaruszalności kadencji i nieusuwalności sędziów. Wydaje się, że rząd podąża za modelem serbskim.

Prezydent Erdoğan podejmuje działania z pominięciem faktu ich niekonstytucyjności oraz tego, że Sąd Konstytucyjny ostatecznie unieważni ustawę. Niestety unieważnienie nie będzie działało wstecz, więc w praktyce unieważnienie przedmiotowej ustawy pozostanie bez znaczenia i nie będzie do niczego przydatne. Szkoda wówczas już zaistnieje, to zaś aż do czasu, gdy Sąd Konstytucyjny wyda wyrok o możliwości przywrócenia stanu poprzedniego (restitutio in integrum).

Oczywiste jest obecnie, że tylko ci sędziowie zajmujący wysokie stanowiska, którzy zadeklarowali lojalność Erdoğanowi, zostaną ponownie powołani i uratują się przed niewyobrażalną, bezprawną, niekonstytucyjną czystką. Wraz z uzyskaniem mocy prawnej przez jego ustawę, Erdoğan uzyska pełną kontrolę zarówno nad sądami niższego, jak i najwyższego rzędu. Instrumentalizacja sądownictwa przez Erdoğana stanie się faktem dokonanym, a sądownictwo będzie służyć rządowi jako narzędzie do uciszania i karania wszelkiego rodzaju opozycji bardziej niż kiedykolwiek w przeszłości.

W imię wszystkich wartości, standardów, fundamentalnych praw i wolności, które dzisiejszy świat zdobywał i zachował, płacąc wysoką cenę, my, wolni i niezależni tureccy sędziowie i prokuratorzy, apelujemy do instytucji międzynarodowych o wyraźną reakcję na powstanie dyktatury na progu Europy. Uwzględnijcie to, co się stało w naszym regionie w ciągu ostatnich kilku lat i wyobraźcie sobie, co może zrobić dyktator, który ma nieograniczoną władzę.

Nie tylko jest to nasza odpowiedzialność, ale również obowiązek wobec społeczności międzynarodowej, by zareagować i powstrzymać ten akt szaleństwa.

Z wyrazami szacunku przekazuję to waszej uwadze.

Murat Durmaz
Tureckie Stowarzyszenie Sędziów
i Prokuratorów

¹ Tłum. Katarzyna Anna Kruk.

Opublikowano IUSTITIA 2(24)/2016, Wieści ze świata | Skomentuj

Dzień Wymiaru Sprawiedliwości 2016 – podsumowanie

Opublikowano 30 sierpnia 2016, autor: .Michal_Kwiatkowski

Dnia 23.5.2016 r. obchodziliśmy Dzień Wymiaru Sprawiedliwości (#dws16). Podstawową formą uczczenia tego święta była fioletowa wstążka wpięta do stroju przez sędziów, pracowników sądów, przedstawicieli zawodów prawniczych.

Dzięki aktywnej postawie Oddziałów Stowarzyszenia, fioletowe wstążki zawisły tego dnia nie tylko na sędziowskich togach, ale również nosili je pracownicy sądów oraz przedstawiciele innych zawodów prawniczych. Wstążki przybierały różne formy i odcienie fioletu. Dodatkowo zawisły w miejscach związanych z wymiarem sprawiedliwości, np. na drzwiach pokojów sędziowskich, posągu Temidy, kariatydach Sądu Najwyższego, stronach internetowych. Fioletowy kolor pojawił się również, jako element wystroju budynków sądów, np. w Sądzie Okręgowym w Warszawie.

Kolejnym elementem obchodów Dnia Wymiaru Sprawiedliwości był wideo czat z Prezesem „Iustitii” Krystianem Markiewiczem, według formuły ask me anything, który odpowiadał na pytania zadawane przez internautów. Były to pytania dotyczące „Iustitii”, zawodu sędziego, jak również pytania zupełnie niezwiązane z tematyką prawną. Wydarzenie było przeprowadzane za pośrednictwem platformy Periscope (pytania można było zadawać za pośrednictwem zwykłego smartfona) i transmitowane na Twitterze.

Na terenie całego kraju zorganizowane zostały dni otwarte sądów, w trakcie których można było obejrzeć je od środka i poznać ich skarby. Dla ułatwienia została przygotowana mapa skarbów sądów oraz plakat, który został udostępniony wszystkim chętnym w celu wykorzystania do promocji wydarzenia. Z tym większą przyjemnością odnotować należy, że w niektórych sądach powstały inne ciekawe formy prezentacji, takie jak wideo prezentacja SR w Jaworze, wideo zaproszenie SR Katowice-Zachód w Katowicach oraz prezentacja zdjęć SR we Wrześni.

Lista sądów, w których zorganizowano dni otwarte: SR w Bytomiu, SR w Białej Podlaskiej, SR w Białymstoku, SR w Chrzanowie, SR w Częstochowie, SO w Elblągu, SR w Jaworze, SO w Krakowie, SR Katowice-Zachód w Katowicach, SR Lublin-Zachód w Lublinie, SR w Miechowie, SR w Olkuszu, SO w Olsztynie, SO w Piotrkowie Trybunalskim, SR Poznań-Stare Miasto w Poznaniu, SR Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu, SR w Raciborzu, SR w Sopocie, SO w Szczecinie, SR w Śremie, SR w Wadowicach, SO w Warszawie, SR we Wrześni.

Poza dniami otwartymi w sądach zostały zorganizowane spotkania i debaty z młodzieżą. Miały one miejsce w SR w Gostyniu, SO we Wrocławiu, SR w Koninie, SR w Rudzie Śląskiej, SR w Nowym Sączu i SO w Nowym Sączu.

Sąd Okręgowy w Gdańsku, we współpracy z SSP „Iustitia” pod patronatem Porozumienia Samorządów Zawodowych i Stowarzyszeń Prawniczych, zorganizował Konferencję „Dzień wymiaru sprawiedliwości 2016 – obywatel a edukacja prawna”.

W Sądzie Rejonowym Katowice-Zachód w Katowicach miała miejsce premiera Escape the Court – gry wzorowanej na zyskującej coraz większą popularność rozgrywce escape room. Celem Escape the Court było przekonanie uczestników, że jedną z najlepszych dróg do rozwiązywania sporów jest mediacja. W ciągu kilkunastu minut od otwarcia listy zgłoszeń pojawiło się kilkudziesięciu chętnych, z czego możliwość gry dostały 4 osoby z najciekawszym uzasadnieniem ich aplikacji.

Portal http://pokojadwokacki.pl przeprowadził wywiad z Prezesem „Iustitii” Krystianem Markiewiczem dotyczący obchodów Dnia Wymiaru Sprawiedliwości oraz aktywnie udostępniał nasze treści w mediach społecznościowych. Serdecznie dziękujemy!

Inicjatywę obchodów Dnia Wymiaru Sprawiedliwości wsparło Koło Kobiet przy Okręgowej Radzie Adwokackiej w Warszawie wraz z Przewodniczącą adw. Joanną Parafianowicz, tego dnia udzielano darmowych porad prawnych.

W związku z tym świętem składane były liczne życzenia, pochodzące m.in. od: I Prezes SN prof. Małgorzaty Gersdorf, byłego I Prezesa SN prof. Adama Strzembosza, Rzecznika Praw Obywatelskich Adama Bodnara, Rzecznika Praw Dziecka Marka Michalaka, Fundacji Court Watch Polska, Prezesa Stowarzyszenia Zdrowa Praca dr Katarzyny Orlak, ale również od adwokatów (pokojadwokacki.pl), muzyków, dzieci, zuchów i harcerzy. Część z nich można zobaczyć na profilu YT „Iustitii”.

Obchody tego święta były rozpowszechniane za pomocą strony internetowej „Iustitii”, mediów społecznościowych, tj. twittera, facebooka (gdzie poza kontem naszego stowarzyszenia zostało utworzone specjalnie wydarzenie #dws16), kanału Youtube, gazet ogólnopolskich takich jak „Rzeczpospolita”, gazet lokalnych i wydań internetowych, np. gazeta.pl, stacji radiowych.

Zarząd SSP „Iustitia” dziękuje wszystkim osobom, które w jakiejkolwiek formie uczestniczyły w obchodach Dnia Wymiaru Sprawiedliwości. Szczególnie gorąco dziękuje zaś wszystkim, którzy przyczynili się do zorganizowania w całej Polsce wydarzeń mających związek z tym świętem.

* Autor jest sędzią Sądu Rejonowego Katowice-Zachód w Katowicach.

Opublikowano IUSTITIA 2(24)/2016, Konferencje i szkolenia | Skomentuj

Konferencja z okazji Dnia Wymiaru Sprawiedliwości, Gdańsk 23.5.2016 r.

Opublikowano 30 sierpnia 2016, autor: .Rafal_Terlecki

Obchodzony w Polsce po raz pierwszy międzynarodowy Dzień Wymiaru Sprawiedliwości upłynął w Gdańsku pod znakiem edukacji prawnej oraz mediacji. Wydaje się, że te dwa tematy, przy zachowaniu, rzecz jasna, pełnych proporcji, mogą być najlepszym nawiązaniem do postaci sędziego Giovanniego Falcone, którego data śmierci jest obchodzona jako Dzień Wymiaru Sprawiedliwości. Główną cechą postawy tego sędziego, oprócz niezależności, było przekonanie, że są rzeczy, których sędzia nie musi robić, ale niewątpliwie robić powinien.

Chcąc godnie uczcić ten dzień, Sąd Okręgowy w Gdańsku wspólnie ze Stowarzyszeniem Sędziów Polskich „Iustitia” oraz Miastem Gdańsk zorganizowali konferencję poświęconą działaniom sądów okręgu gdańskiego – zarówno Sądu Okręgowego, jak i sądów rejonowych w zakresie budowania samodzielnej pozycji sądów i sędziów w sferze publicznej. Działania te obejmują zarówno budowanie świadomości oraz wiedzy prawnej dzieci i młodzieży, jak również promowanie mediacji jako równorzędnej metody rozwiązywania sporów oraz budowanie sieci współpracy pomiędzy zawodami prawniczymi.

Konferencja odbyła się w Dworze Artusa, a patronat honorowy nad nią objęli Prezydent Miasta Gdańska Paweł Adamowicz oraz Porozumienie Samorządów Zawodowych i Stowarzyszeń Prawniczych, które reprezentował jego Sekretarz – dr Paweł Skuczyński. Organizatorów konferencji reprezentowali Prezes Sądu Okręgowego w Gdańsku SSO dr Przemysław Banasik i SSO dr hab. Krystian Markiewicz, Prezes Stowarzyszenia Sędziów Polskich „Iustitia”. Władze Miasta Gdańska podczas wydarzenia reprezentował Zastępca Prezydenta ds. polityki społecznej, Piotr Kowalczuk, a wśród obecnych gości nie zabrakło przedstawicieli najważniejszych państwowych organów i instytucji. Spośród nich w wydarzeniu uczestniczyli m.in. SSO Jacek Przygucki (Zastępca Dyrektora Departamentu Sądów, Organizacji i Analiz Wymiaru Sprawiedliwości w Ministerstwie Sprawiedliwości), SSO Waldemar Żurek (Rzecznik Prasowy Krajowej Rady Sądownictwa), SSO Agnieszka Rękas (przedstawiciel Rzecznika Praw Dziecka), radca prawny Maria Ślązak (Wiceprezes Krajowej Rady Radców Prawnych), adw. Jerzy Glanc (Wiceprezes Naczelnej Rady Adwokackiej), Jerzy Sławek (Dziekan Krajowej Izby Syndyków), Henryk Pawlaczyk (Przewodniczący Krajowej Rady Kuratorów), Tadeusz Święcicki (członek Krajowej Rady Komorniczej), Jerzy Ząbkiewicz (przewodniczący Zarządu Głównego Krajowej Rady Sędziów Społecznych), a także przedstawiciele ogólnopolskich stowarzyszeń sędziowskich oraz asystentów sędziów.

W trzech panelach konferencji przedstawiono działania sądów gdańskich w zakresie edukacji prawnej młodzieży, szerzenia idei mediacji i zasady współpracy z samorządami zawodów prawniczych.

Panel poświęcony edukacji prawnej pokazywał system działań służących szerzeniu edukacji prawnej we współpracy z pomorskimi nauczycielami, przede wszystkim zaś w ścisłym współdziałaniu z Pomorskim Kuratorem Oświaty. Dni Otwarte – na których młodzież uczestniczy w rozprawach karnych, symulacje rozpraw cywilnych według barwnego scenariusza, rekonstrukcje rozpraw historycznych, szkolenia dla dyrektorów szkół czy wreszcie sieć sędziów – koordynatorów w sądach rejonowych składają się razem na system działań promujących edukację prawną młodzieży. Działania te są nastawione na maksymalnie otwartą współpracę z partnerami – przede wszystkim dyrektorami szkół i nauczycielami. Dzięki współpracy z Pomorskim Kuratorem Oświaty i sieci sędziów koordynatorów każda szkoła może łatwo uzyskać informacje o możliwości złożenia wizyty w sądzie, bądź zaproszenia sędziego do szkoły. Przedstawione zostały szczegóły organizacyjne, które pozwalają wykorzystać maksymalnie działania ochotników – sędziów i pracowników sądów. Znakomita część sędziów poświęcających swój czas szerzeniu edukacji prawnej to członkowie SPP „Iustitia” Oddział Gdańsk. Między innymi o swoich doświadczeniach sędziego–koordynatora mówił SSR Piotr Wangler, Prezes Oddziału Gdańskiego, twórca zbioru wskazówek dla sędziów koordynatorów. Dla porządku zaznaczyć trzeba, że wszystkie działania, jak i inne formy aktywności sędziów, o których poniżej, odbywają się pro publico bono. We wszystkich formach edukacji prawnej i spotkań w sądach i poza nimi wzięło udział ponad 7500 uczniów i nauczycieli w ciągu półtora roku. W roczniku szkolnym na obszarze Pomorskiego Kuratorium Oświaty, który terytorialnie pokrywa się z obszarem okręgów sądowych gdańskiego i słupskiego, uczy się około 10 000 uczniów. Oznacza to, że wytężona, dobrowolna i systematyczna i dobrze zorganizowana praca setek sędziów, prawników z innych korporacji, pracowników sądów, nauczycieli doprowadziła do zbudowania systemu, w którym kontakt z sądem w toku edukacji szkolnej stał się dla młodzieży raczej normą, niż świętem.

Strony: 1 2

Opublikowano IUSTITIA 2(24)/2016, Konferencje i szkolenia | Skomentuj

Polsko-niemiecka konferencja ławnicza, Toruń 8–9.10.2016 r.

Opublikowano 30 sierpnia 2016, autor: .Kinga_Sliwinska-Buskiewicz

W dniach 8–9.10.2016 r. w Toruniu odbyła się polsko-niemiecka konferencja ławnicza z okazji jubileuszu 25-lecia podpisania Traktatu między Rzecząpospolitą a Republiką Federalną Niemiec o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy.

Została ona zorganizowana przez Stowarzyszenie Krajowa Rada Sędziów Społecznych i objęta honorowym patronatem Przewodniczącego Rady Miasta Torunia i Prezydenta Miasta Torunia. W konferencji, poza zaproszonymi gośćmi, udział wzięli ławnicy z całej Polski, ale również z Niemiec wraz z Przewodniczącą Bund ehrenamtlicher Richterinnen und Richter, Landesverband Brandenburg und Berlin – Bettiną Cain. Natomiast środowisko sędziowskie reprezentowali przedstawiciele Stowarzyszenia Sędziów Polskich „Iustitia” i Stowarzyszenia Sędziów Rodzinnych w Polsce.

Głównym celem konferencji była wymiana doświadczeń między ławnikami niemieckimi a polskimi, integracja środowisk ławniczych i uczczenie jubileuszu 25-lecia podpisania Traktatu między państwami Polski i Niemiec. Na konferencji wręczono dyplomy uznania ławnikom, a także dyskutowano na temat roli ławników w wymiarze sprawiedliwości i wygłoszono kilka prelekcji na temat: udziału obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości w czasach antycznych, funkcjach ławniczych, a także obecnego udziału ławników w orzekaniu w sprawach rodzinnych, karnych i pracowniczych oraz w stanowieniu prawa.

* Autorka jest sędzią Sądu Rejonowego w Koninie.

Opublikowano IUSTITIA 2(24)/2016, Konferencje i szkolenia | Skomentuj

Pozycja sędziego w projekcie konstytucji PiS w perspektywie strasburskiej

Opublikowano 30 sierpnia 2016, autor: .Jacek_Barcik

Artykuł analizuje pozycję sędziego w projekcie konstytucji autorstwa Prawa i Sprawiedliwości z 2010 r. Poszczególne regulacje projektu konstytucji są porównywane z aktualnie obowiązującą Konstytucją RP i konfrontowane ze standardem strasburskim, prezentowanym przede wszystkim w opiniach Komisji Weneckiej. W artykule omawiane są kolejno: mechanizm powoływania sędziów, kwestia niepołączalności stanowisk, problem gwarancji statusu materialnego sędziego, zagadnienie nieusuwalności sędziowskiej, problem immunitetów i postępowań dyscyplinarnych, a także konstytucyjnego organu sędziowskiego¹.

[hidepost]

Wprowadzenie

W kręgach obecnie rządzącego w Polsce ugrupowania politycznego od lat przewija się pomysł uchwalenia nowej ustawy zasadniczej. Widoczna jest przy tym tendencja do idealizowania projektów konstytucyjnych autorstwa PiS przy jednoczesnym radykalnym deprecjonowaniu aktualnie obowiązującej Konstytucji RP. Zakłada się przy tym utopijną i charakterystyczną dla nieprawników tezę o omnipotentnym charakterze regulacji prawnych, gdyż nowa konstytucja miałaby automatycznie kreować nowe silne państwo, idealny, homogeniczny światopoglądowo naród (nie społeczeństwo!) oraz nowego idealnego sędziego. Ponieważ idea zmiany konstytucji została przypomniana i „odświeżona” przez czołowych polityków PiS przy okazji święta 3 maja (czemu towarzyszą na wyrost zapewnienia, że już w tej kadencji Parlamentu znajdzie się wystarczająca większość konstytucyjna), warto przyjrzeć się, jaki pomysł na niezawisłość sędziowską i niezależność sądów ma ugrupowanie prezentujące wyłączną „wolę suwerena”. Punktem wyjścia będzie projekt konstytucji autorstwa PiS przedstawiony w 2010 r.² Projektowane regulacje zostaną porównane z obecnie obowiązującą Konstytucją RP oraz skonfrontowane ze standardem strasburskim, przez który dla potrzeb artykułu rozumiane są przede wszystkim opinie Komisji Weneckiej³, ale także dorobek orzeczniczy Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

Powoływanie sędziów

Stan obecny: Konstytucja RP w art. 179 stanowi, że sędziowie są powoływani przez Prezydenta RP na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa. Co istotne, powoływani są na czas nieoznaczony, od której to zasady Konstytucja nie przewiduje wyjątków.

Projekt PiS: projekt konstytucji PiS przewiduje w art. 144 ust. 1, że sędziego powołuje Prezydent RP na wniosek Rady do Spraw Sądownictwa, wskazując sąd, w którym osoba powołana sprawuje urząd sędziowski. Przepis w tym zakresie jest zatem literalnie zbliżony do art. 179 Konstytucji RP, sprawiając wrażenie kosmetycznej zmiany. Jest ono mylne, gdyż dotychczasowy organ samorządu zawodowego w postaci Krajowej Rady Sądownictwa zastąpiony zostaje przez, złożoną w znacznej mierze przez polityków, Radę do Spraw Sądownictwa. Zapewnia to rządzącej sile politycznej znaczący wpływ na nominacje sędziowskie. Co niezmiernie ważne, wart. 144 ust. 2 znajdziemy postanowienie, że sędziego powołuje się wprawdzie na czas nieokreślony, z tym że „w przypadkach określonych w ustawie powołanie sędziego po raz pierwszy następuje na czas określony”. Postanowienie o fundamentalnym znaczeniu, mające wpływ na niezawisłość sędziowską, zostaje zatem przesunięte do materii ustawowej, bez gwarancji, że nie będzie ono traktowane rozszerzająco. Brak stabilizacji materialnej i zawodowej nowo powołanego sędziego (projekt nie określa przy tym okresu, na jaki sędzia ma być powoływany, czy ma to być np. rok, trzy lata?) może powodować, że w celu zapewniania sobie nieokreślonego czasu powołania będzie on bardziej podatny na sugestie, co do rozstrzygania spraw, płynące z ośrodka władzy wykonawczej. Nie określono przy tym ważnej kwestii, kto i na podstawie jakich kryteriów ma oceniać możliwość przedłużenia okresu powołania.

Standard strasburski: Komisja Wenecka w licznych opiniach wskazywała na pożądane standardy w zakresie powoływania sędziów. Wskazywała przy tym, że istotny jest czynnik kultury politycznej i prawnej. O ile w „starych” demokracjach wpływ demokratycznego czynnika politycznego na powoływanie sędziów jest uznawany za element tradycyjny i efektywny, o tyle w nowych demokracjach (a do takich zalicza się niestety Polska) zaangażowanie polityków w proces powoływania sędziów jest „jednym z podstawowych wyzwań”, przed którym stoją młode demokracje. Zagraża ono bowiem niezależności sądownictwa. Wprawdzie nie ma jednego modelu powoływania sędziów, który zapewniałby idealnie poszanowanie zasady podziału władzy i niezależności sądów, jednak międzynarodowe standardy faworyzują raczej „znaczną depolityzację” tego procesu. Zwłaszcza w nowych demokracjach potrzebne są wyraźne konstytucyjne postanowienia chroniące mechanizm powoływania sędziów przed politycznymi nadużyciami. Dopuszczalne jest wprawdzie powierzenie głowie państwa wykonywania aktu powołania nowych sędziów, ale pod warunkiem, że podstawowa rola w tym procesie będzie należała do niezależnego organu sędziowskiego⁴. W takim układzie udział głowy państwa będzie sprowadzał się do charakteru ceremonialnego, jedynie formalizującego decyzje podjęte przez organ sędziowski⁵ (w Polsce Krajową Radę Sądownictwa). Zatem udział głowy państwa jest dopuszczalny do granic, w których jest on związany decyzjami organu samorządu sędziowskiego⁶. Komisja Wenecka rozważała m.in. kwestie, czy głowa państwa może odmówić powołania kandydata zgłoszonego przez organ sędziowski, ewentualnie powołać innego kandydata spoza przedłożonej mu listy. Co do zasady, głowa państwa może odrzucić propozycję powołania konkretnej osoby jedynie wyjątkowo⁷, wyłączona przy tym powinna być możliwość wykonywania dyskrecjonalnej, arbitralnej władzy przez głowę państwa (np. odmowa powołania kandydata bez podania uzasadnienia)⁸. Prezydent nie może powołać kandydata nieujętego na liście przygotowanej przez niezależny organ sędziowski⁹. Na wypadek sytuacji, gdy prezydent odmawia „ratyfikacji decyzji rady sędziowskiej” (niedopuszczalne veto prezydenta), powinna istnieć zawarta w konstytucji norma, zgodnie z którą propozycje organu sędziowskiego wchodzą w życie bezpośrednio, bez potrzeby podejmowania jakichkolwiek działań przez głowę państwa¹⁰. Akt powołania sędziów powinien być zarazem traktowany jako prerogatywa głowy państwa, a zatem nie wymaga on kontrasygnaty rządowej¹¹.
[/hidepost]

Strony: 1 2 3 4 5 6 7

Opublikowano IUSTITIA 2(24)/2016, Temat numeru | Skomentuj

Edytorial

Opublikowano 23 sierpnia 2016, autor: .prof_US_dr_hab_Krystian_Markiewicz

Szanowni Czytelnicy,

Pierwsza rzecz, o której chcę napisać, dotyczy nadzoru nad sądami. De lege lata stanowi on formę nadzoru władzy wykonawczej, reprezentowanej przez Ministra Sprawiedliwości – Prokuratora Generalnego nad sądami. SSP „Iustitia” nigdy nie godziła się z taką formą ingerencji polityków w sądownictwo, a dowodem było stanowisko prezentowane w sprawie K 45/07. Wówczas TK przyjął, że nadzór MS jest zgodny z Konstytucją RP. Dostrzegaliśmy szereg zagrożeń z tego płynących nie w sferze teoretycznej, ale praktycznej. Z tego względu krytycznie ocenialiśmy to rozstrzygnięcie, ale je szanowaliśmy z uwagi na to, że zostało wydane przez Trybunał Konstytucyjny. Organ władzy sprawującej wymiar sprawiedliwości. Trybunał raz jeszcze pochyli się nad tym zagadnieniem. Bogatszy o kilkuletnie doświadczenia będzie musiał rozstrzygnąć, czy to wcześniejsze orzeczenie zachowuje aktualność zważywszy także na to, że Minister Sprawiedliwości jest jednocześnie Prokuratorem Generalnym. To niezwykle ważna sprawa dla każdego sędziego i, w moim przekonaniu, każdego obywatela. Zwykle jedno z pytań, które zadawali krytycy zmian, brzmiało: co w zamian? Do tej pory nie było dobrych odpowiedzi innych niż natury akademickiej. Sytuacja zmieniła się 3.6.2016 r., kiedy to I Prezes SN wyraziła gotowość wprowadzenia w miejsce nieudanego nadzoru ministra sprawiedliwości nad sądami, nadzoru Sądu Najwyższego, jako instytucji bezstronnej i nieingerującej w trójpodział władzy. Pełen tekst wystąpienia Pani Prezes prof. Małgorzaty Gersdorf kilka stron dalej. Ta fundamentalna kwestia będzie przedmiotem obrad Nadzwyczajnego Kongresu Sędziów Polskich.

I o tym teraz mowa. O zwołaniu Kongresu na dzień 3 września 2016 r. zadecydowało wiele czynników, ale bezpośrednią przyczyną była decyzja Pana Prezydenta o odmowie powołania na urząd sędziowski 10 kandydatów. Prawie 10 lat temu miał miejsce podobny casus, a finał tych spraw będzie w Strasburgu. Nie możemy obok tego wydarzenia przejść obojętnie. Niezależnie od tego, czy będzie to jedyna dziesiątka, czy tylko pierwsza. Musimy przeciwstawić się coraz większym zakusom polityków ingerowania w sądownictwo. Na sędziach spoczywa szczególny obowiązek zapewnienia każdemu obywatelowi prawa do rozpatrzenia sprawy przez niezależny sąd, w którym orzekają niezawiśli sędziowie.

Być może wszelkie działania uderzające w sądy i sędziów są nie do końca uświadomionym zachowaniem i dlatego też chcemy tłumaczyć politykom i społeczeństwu, że prowadzą one do upadku państwa prawa. O tym aspekcie, i zarazem gwarancji konstytucyjnej zasady niezależności sądów, także będziemy rozmawiali podczas Kongresu Sędziów Polskich.

To głośne mówienie o tych zagrożeniach, uświadamianie ich sobie i innym, jest naszym obowiązkiem. Mam nadzieję, że Kongres będzie też okazją do okazania solidarności z prawnikami, a szczególnie sędziami tureckimi, którzy od ponad 20 miesięcy doświadczają coraz dalej idących ingerencji władzy politycznej, a obecnie już represji. Na bieżąco na stronach IS i w komunikatach informujemy o tym, co się dzieje u naszych koleżanek i kolegów w Turcji. Kilka najważniejszych informacji przedstawiamy też w niniejszym numerze.

W dniach 1–3.6.2016 r. w Warszawie miało miejsce Zgromadzenie Ogólne Europejskiej Sieci Rad Sądownictwa (ENCJ), które przyjęło Deklarację Warszawską zapisując w niej, że „będzie nadal monitorować rozwój sytuacji w Turcji i Polsce w celu upewnienia się, że przestrzegane są podstawowe zasady leżące u podstaw niezależności sądownictwa”.

Zapraszam wszystkich sędziów do Warszawy na Nadzwyczajny Kongres Sędziów Polskich. Wszelkie informacje znajdują się na: http://iustitia.pl/kongres-sedziow.

Życzę dobrej lektury Kwartalnika i do zobaczenia na Kongresie.

Krystian Markiewicz
Zastępca Redaktora Naczelnego
Prezes Stowarzyszenia Sędziów Polskich „Iustitia”

Opublikowano Edytorial, IUSTITIA 2(24)/2016 | Skomentuj

Nadzwyczajny Kongres Sędziów Polskich

Opublikowano 9 sierpnia 2016, autor: redakcja_iustitia

Zobacz wydarzenie

Opublikowano Sprawy bieżące | Skomentuj

XXI Zwyczajne Zebranie Delegatów SSP „Iustitia”

Opublikowano 16 czerwca 2016, autor: redakcja_iustitia

W dniach 1–3.4.2016 r. w Ołtarzewie odbyło się XXI Zwyczajne Zebranie Delegatów Stowarzyszenia Sędziów Polskich „Iustitia”, podczas którego dokonano wyboru nowego prezesa Stowarzyszenia. Został nim Krystian Markiewicz. Na Zebraniu przyjęto również m.in. dwie uchwały programowe.

Zebranie Delegatów otworzyła Pierwsza Prezes Sądu Najwyższego prof. Małgorzata Gersdorf. Odniosła się do aktualnych problemów sądownictwa i wyraziła nadzieję, że nowo wybrane władze Stowarzyszenia uświadomią społeczeństwu, że niezależne sądy i niezawiśli sędziowie leżą w jego własnym interesie.

Drugi dzień Zebrania rozpoczął się wystąpieniami kolejnych gości. Byli to Przewodniczący Krajowej Rady Sądownictwa SSN Dariusz Zawistowski, który zadeklarował chęć bliskiej współpracy KRS ze wszystkimi stowarzyszeniami sędziowskimi.

Następnie głos zabrał Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości sędzia Łukasz Piebiak. Przedstawił część założeń przygotowywanej w ministerstwie sprawiedliwości reformy sądownictwa. Wspominał o planach spłaszczenia struktury sądów powszechnych poprzez ograniczenie jej do dwóch szczebli, tj. sądów I i II instancji. Poinformował o planach likwidacji wydziałów oraz przewodniczących wydziałów w sądach I instancji, konieczności przeprowadzenia ponownego procesu nominacyjnego wszystkich sędziów oraz zaprzeczył, by miały miejsce plany usuwania sędziów orzekających przed 1989 r. Poinformował, że w pracach nad reformą biorą udział sędziowie: Paweł Zwolak z Janowa Lubelskiego, Paweł Mroczkowski z Janowa Lubelskiego, Henryk Walczewski z Krakowa, Remigiusz Guz z Wodzisławia Śląskiego, a ponadto w części prac uczestniczyła Urszula Klejnowska-Musiołek z Lwówka Śląskiego i ekspert z SGH Kamil Jański.

Kolejnym gościem Zebrania Delegatów był Rzecznik Prasowy Krajowej Rady Sądownictwa sędzia Waldemar Żurek. Przedstawił pomysł na uzyskanie efektu spłaszczenia struktury sądownictwa poprzez uzależnienie stawek awansowych wyłącznie od stażu pracy oraz sprzeciwił się zmianom strukturalnym, poddając pod rozwagę wzmocnienie roli prezesów sądów apelacyjnych.

Ostatnim gościem w Ołtarzewie był zastępca Rzecznika Prasowego Krajowej Rady Sądownictwa sędzia Sławomir Pałka, który poinformował o postępach w realizacji projektu „Dom Sędziego Seniora”.

Po zakończeniu wystąpień gości członkowie Zebrania przystąpili do realizacji kolejnych punktów porządku dziennego. Przyjęto m.in. sprawozdanie finansowe za rok 2015, a następnie udzielono absolutorium wszystkim dotychczasowym członkom Zarządu Stowarzyszenia, tj. Maciejowi Strączyńskiemu, Mariuszowi Królikowskiemu, Jolancie Korwin-Piotrowskiej, Barbarze Zawiszy, Hannie Kaflak-Januszko, Łukaszowi Piebiakowi, Dorocie Marszałkowskiej, Ryszardowi Rutkowskiemu, Andrzejowi Skowronowi i Piotrowi Wanglerowi.

Po udzieleniu absolutorium przystąpiono do zgłaszania kandydatur na stanowisko Prezesa Stowarzyszenia. Jedynym kandydatem był Krystian Markiewicz. Po przedstawieniu swojej kandydatury i odpowiedziach na pytania delegatów, wymienił zespół osób, które wyraziły chęć pracy na rzecz Stowarzyszenia w charakterze członków Zarządu. Byli to: Wojciech Buchajczuk (Warszawa), Tomasz Zawiślak (Wrocław), Teresa Karczyńska-Szumilas (Gdańsk), Bartłomiej Przymusiński (Poznań), Małgorzata Stanek (Łódź), Tomasz Marczyński (Piotrków Tryb.), Małgorzata Dziemianowicz (Białystok), Arkadiusz Tomczak (Warszawa), Rafał Puchalski (Przemyśl). Wszyscy kandydaci wyrazili zgodę na kandydowanie. Nie zgłoszono więcej kandydatur na członków Zarządu.

Strony: 1 2

Opublikowano IUSTITIA 1(23)/2016, Sprawy bieżące | Skomentuj